Αφιέρωμα στον Άρθουρ Καίσλερ (2)

Άρθουρ Καίσλερ

Αρχίζει από σήμερα το αναλυτικό αφιέρωμα στον μεγάλο και βαθιά συνειδητοποιημένο Ευρωπαίο διανοητή του 20ου αιώνα, τον Άρθουρ Καίσλερ (Arthur Koestler, 1905-1983), του οποίου η πνευματική προσφορά σε πάμπολλους τομείς, υπήρξε ανεκτίμητη.

Γεννημένος στην Ουγγαρία και, μετά από πολλές περιπλανήσεις, εγκατεστημένος τελικώς μόνιμα στην Αγγλία, όπου και πέθανε (αυτοκτονώντας την 1η Μαρτίου 1983), ο Άρθουρ Καίσλερ υπήρξε ένας φημισμένος συγγραφέας, δημοσιογράφος και κριτικός, γράφοντας τα σπουδαιότερα έργα του στην αγγλική γλώσσα. Έγινε διάσημος με το απαράμιλλο μυθιστόρημά του DARKNESS AT NOON (1940), μεταφρασμένο και στα ελληνικά (με τον τίτλο της γαλλικής έκδοσης «Το Μηδέν και το Άπειρο»), το οποίο σηματοδότησε και την πλήρη ρήξη του με τον Κομμουνισμό και την ιδεολογική/πνευματική του αναγέννηση. Αυτό το βιβλίο, μαζί με το πασίγνωστο «Χίλιαεννιακόσια ογδόντα τέσσερα» του Τζώρτζ Όργουελλ, θεωρούνται τα κορυφαία, αλλά και πρωτοποριακά έργα που αποκάλυψαν την φρίκη του σταλινισμού. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ήδη από το 1938 ο Καίσλερ υπήρξε από τους κύριους εκπροσώπους των πολιτικά ενεργών συγγραφέων με σκληρές επιθέσεις όχι μόνον εναντίον των ολοκληρωτικών καθεστώτων του Μεσοπολέμου, αλλά αργότερα (1943) και εναντίον της Σταλινικής δικτατορίας, την οποία μάλιστα προς το τέλος του Β΄ Π.Π. και με την διαφαινόμενη πλέον συντριβή των Δυνάμεων του Άξονα (Γερμανία-Ιταλία), θεωρούσε πολύ πιο επικίνδυνη για την ελευθερία της Ευρώπης από τον ναζισμό/φασισμό. Το γεγονός αυτό, με την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, έδωσε αφορμή για συστηματικές προσπάθειες δυσφήμησής του από την οργανωμένη πανευρωπαϊκά σοβιετική προπαγάνδα, σε αντίθεση με γνωστούς συνοδοιπόρους του Σταλινισμού (Σαρτρ, Μπρέχτ κ.λπ.), που έχαιραν προβολής και διαφήμισης με κάθε μέσο.

Τα πρώτα χρόνια

Ο Άρθουρ Καίσλερ (Kösztler Artúr, στα ουγγρικά) γεννήθηκε το 1905 στην Βουδαπέστη, στην τότε ενιαία Αυστρο-ουγγρική αυτοκρατορία των Αψβούργων, από γονείς εβραϊκής καταγωγής, κάτι που αμφισβητείται, αν μάλιστα λάβουμε υπόψη την πρωτοποριακή μελέτη και έρευνα του ίδιου για την καταγωγή των «Εβραίων» της ανατολικής Ευρώπης, που αποτυπώθηκε στο βιβλίο του «Η 13η φυλή», στο οποίο θα επανέλθουμε. Γονείς του ήσαν ο Henrik K. Koestler, αντιπρόσωπος γερμανικών και βρετανικών οίκων, αλλά και αμφιλεγόμενος εφευρέτης και η Adele (Jeiteles) Koestler. Ανήκαν και οι δύο στην Ιουδαϊκή θρησκεία, την οποία ο Άρθουρ Καίσλερ αποκήρυξε το 1949-50.

Η Οικογένειά του μετακόμισε στην Βιέννη, όταν ο νεαρός Καίσλερ ήταν 14 χρονών. Πρόλαβε να ζήσει όμως τα γεγονότα της σύντομης κατάληψης της εξουσίας στο νεογέννητο τότε Ουγγρικό κράτος (που προέκυψε από την διάλυση της Αυστρο-ουγγαρίας μετά τον Α΄ Π.Π.), από τους μπολσεβίκους του Μπέλα Κουν και την αιματηρή κατάπνιξη της επανάστασης.

Το 1922 εισήλθε στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης (1922-1926) για να σπουδάσει Επιστήμες και Ψυχολογία, όπου προσελκύσθηκε από τις ιδέες του σιωνιστικού κινήματος για την επιστροφή των Εβραίων στην Παλαιστίνη. Αυτήν την περίοδο συνεργάσθηκε με τον στρατευμένο αναθεωρητή της Σιωνιστικής υπόθεσης Vladimir Jabotinsky. Τελικώς ο Καίσλερ αναχώρησε για την Παλαιστίνη (τότε υπό βρετανική κατοχή) το 1926, πιθανότατα χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Εκεί εργάστηκε αρχικά ως εργάτης σε αγρόκτημα (κιμπούτζ) και στην συνέχεια ως ανταποκριτής στην Ιερουσαλήμ γερμανικών εφημερίδων.

Το 1929 μετατέθηκε στο Παρίσι και ένα χρόνο αργότερα στο Βερολίνο, όπου ανέλαβε επιστημονικός διευθυντής της εφημερίδας Vossische Zeitung και διευθυντής εξωτερικών ειδήσεων της εφημερίδας B.Z. am Mittag. Δύο χρόνια αργότερα (1931) έγινε μέλος του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος, του μεγαλύτερου και καλύτερα οργανωμένου σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Αυτή η περίοδος της ζωής του περιγράφεται με τον απαράμιλλο τρόπο γραφής του Καίσλερ, στον πρώτο τόμο της αυτοβιογραφίας του "Ένα βέλος στον ουρανό" (1952 - Arrow In The Blue: The First Volume Of An Autobiography, 1905-31, 2005 reprint, ISBN 0099490676).

Εξώφυλλο της α΄ ελληνικής έκδοσης (1979)

Δημήτρης Ε. Ευαγγελίδης