Σάββατο 27 Μαρτίου 2010

Βιβλιοπαρουσίαση

Ένα βιβλίο για μικρούς και μεγάλους που συστήνουμε ανεπιφύλακτα!
ΔΕΕ

Οι αγώνες ενός φιλοσόφου

Πρωτότυπο βιβλίο για παιδιά από τον σπουδαίο Αμερικανό αρχαιολόγο Στέφανο Μίλλερ

Εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ     Ημερομ. Δημοσίευσης: 18-01-2009 
Του Πανου Βαλαβανη

Στέφανος Μίλλερ: Ο Πλάτων στην Ολυμπία
μετ. Φωτεινή Πίπη
εικονογράφηση: Αθηνά Σταμάτη εκδ. Λούση Μπρατζιώτη, σελ. 70

Ο Στέφανος Μίλλερ (S.G. Miller) είναι ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς αρχαιολόγους της εποχής μας, τέως καθηγητής στο Μπέρκλεϊ, πρώην διευθυντής της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, ανασκαφέας της Νεμέας και ακραιφνής φιλέλληνας. Αμέσως μετά τη συνταξιοδότησή του εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, έλαβε ελληνική υπηκοότητα και αφοσιώθηκε στη μελέτη και δημοσίευση των ευρημάτων των ανασκαφών του, για τις οποίες έχει εκδώσει έως σήμερα τρία βιβλία και δεκάδες άρθρα. Εκτός τούτων, δημιούργησε το Αρχαιολογικό Μουσείο Νεμέας, πρωτοστάτησε στη σύγχρονη αναβίωση των αρχαίων Νεμέων, αγώνων που τελούνται κάθε τέσσερα χρόνια, και δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί τον πυρήνα πολλών δραστηριοτήτων τέχνης και πολιτισμού στην περιοχή. Πληθωρική προσωπικότητα, αεικίνητος, συνεχώς ανανεούμενος και αυτόχρημα πάντοτε δημιουργικός, μας εξέπληξε και πάλι με ένα καινούργιο βιβλίο, παιδικό αυτή τη φορά, που έχει τον τίτλο «Ο Πλάτων στην Ολυμπία». Είναι ένας τίτλος και ένα θέμα που δεν είχε απασχολήσει κανέναν μέχρι τώρα, ούτε αρχαίο ούτε νεότερο. Αναφέρεται στην παιδική ηλικία του γνωστού φιλοσόφου, ο οποίος, σύμφωνα με κάποιες σποραδικές αρχαίες μαρτυρίες, ασχολούνταν με τον αθλητισμό και είχε λάβει μέρος σε πανελλήνιους αγώνες. Τις πληροφορίες αυτές ο Μίλλερ τις ενίσχυσε και αρχαιολογικά με την αξιοποίηση ενός πορτρέτου του φιλοσόφου στο Μπέρκλεϊ, όπου παριστάνεται με κορδέλα νικητή τυλιγμένη γύρω στο κεφάλι του, και το οποίο λόγω αυτής ακριβώς της ιδιοτυπίας, είχε θεωρηθεί από τους ερευνητές ως πλαστό.

Τρεις Ολυμπιάδες

Με βάση τα δεδομένα αυτά, αναπτύσσει την ιστορία διαδοχικά σε τρεις χρονικές στιγμές, που απέχουν τέσσερα χρόνια μεταξύ τους και αναφέρονται στους Ολυμπιακούς αγώνες του 416, του 412 και του 408 π.Χ. Το 416, ο Πλάτων ήταν 11 χρόνων και μαθαίνοντας τη νίκη των τεθρίππων του Αλκιβιάδη στην Ολυμπία, εκφράζει για πρώτη φορά στους γονείς του την επιθυμία να αγωνιστεί στην Ολυμπία. Στο ίδιο κεφάλαιο γίνεται και η πρώτη νύξη για την παρουσία του Σωκράτη στη ζωή του μικρού. Πάνω στον καμβά αυτόν, ο Μίλλερ βρίσκει την ευκαιρία να θίξει ένα σωρό ζητήματα σχετικά με την καθημερινή ζωή στον αρχαίο κόσμο, όπως για τις σχέσεις γονέων και παιδιών, την εκπαιδευτική διαδικασία, την πολιτική ατμόσφαιρα και την επίδρασή της στις αποφάσεις των ανθρώπων, κ.λπ.
Το 412, ο Πλάτων είναι 15 χρόνων και επισκέπτεται με τον πατέρα του την Ολυμπία για να παρακολουθήσει την ολυμπιακή προετοιμασία των αθλητών στην Ηλιδα αλλά και τους ίδιους τους αγώνες. Πρόκειται για το μεγαλύτερο κεφάλαιο του βιβλίου, στο οποίο αναπτύσσονται όλες οι πτυχές των αγώνων: θρησκευτικές (για τις λατρείες και τις τελετές στο μεγάλο ιερό), αθλητικές (για το πρόγραμμα των αγώνων και τους κανονισμούς των διαφόρων αγωνισμάτων), πολιτικές (οι αγώνες ήταν ένα από τα ισχυρότερα όπλα πολιτικής προπαγάνδας ηγετών και πόλεων - κρατών στον αρχαίο κόσμο), καλλιτεχνικές (οι νίκες αποτέλεσαν αφορμή για τη δημιουργία μερικών από τα σπουδαιότερα αγάλματα αλλά και για τη συγγραφή μεγάλων ποιητικών έργων, όπως των ωδών του Πινδάρου) κ.ά.
Το τελευταίο κεφάλαιο αναφέρεται στο 408, όταν ο 19χρονος Πλάτων λαμβάνει μέρος στους αγώνες της πάλης φθάνοντας μέχρι τον τελικό. Η ιστορία διαδραματίζεται στο σπίτι της οικογένειας στην Αθήνα, όταν ο Πλάτων με τον πατέρα του επιστρέφουν από την Ολυμπία και ανακοινώνουν την ήττα στη μητέρα του. Ανάμεσα στον προβληματισμό των γονέων για το πώς θα στηρίξουν ψυχολογικά τον ηττημένο γιο τους, εμφανίζεται και η ωραιότερη ιδέα του Μίλλερ στο βιβλίο: Ο ερχομός στο σπίτι του ίδιου του Σωκράτη ως από μηχανής θεού. Με τα σοφά λόγια του ενθαρρύνει το παιδί και σηματοδοτεί τη στροφή του από τους αγώνες του σώματος στους αγώνες του πνεύματος και της ψυχής.

Ανθρωποι σαν κι εμάς

Το βιβλίο έχει πολλές αρετές αλλά θα σταθώ επιγραμματικά σε τρεις: Ο συγγραφέας παρουσιάζει την αρχαία ζωή με τρόπους που αναφέρονται στο σήμερα. Ετσι, αφενός κατορθώνει να γίνει οικείος στον σύγχρονο αναγνώστη και αφετέρου εμμέσως αποδεικνύει ότι οι αρχαίοι, ακόμα και οι πιο σπουδαίοι απ’ αυτούς, ήταν άνθρωποι καθημερινοί. Με τον τρόπο αυτό προσπαθεί να απομακρύνει την αντίληψη ότι οι αρχαίοι ήταν άνθρωποι ιδιαίτερα προικισμένοι ή μοναδικοί, αντιλήψεις αρκετά διαδεδομένες στο ευρύ κοινό, που συχνά παροδηγούν, δίνοντας στη δημιουργία του κλασικού πολιτισμού υπερφυσικές διαστάσεις. Οι αρχαίοι ήταν άνθρωποι σαν κι εμάς, που όμως με την καθοδήγηση και την έμπνευση σπουδαίων ηγετών και με βάση τις αρχές της συντεταγμένης πολιτείας, κατόρθωσαν να περιορίσουν τις αδυναμίες τους και να αναπτύξουν τις αρετές τους, με σκοπό όχι το προσωπικό κέρδος αλλά την ανάδειξη της πόλης τους.
Η δεύτερη αρετή του βιβλίου είναι η τεκμηρίωση που υπάρχει σε όλα όσα αναφέρονται και απεικονίζονται στην ιστορία. Ολα βασίζονται σε αρχαίες μαρτυρίες, από τα πιο κεντρικά θέματα της διήγησης μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια μιας εικόνας. Η παράθεσή τους στο τέλος του βιβλίου όχι μόνο δίνει το σωστό βάρος στις ιστορικές πηγές αλλά αποτελεί και μαρτυρία της αρχαιολογικής και ιστορικής μεθοδολογίας, για το πώς «κατασκευάζεται» η ιστορία που διαβάζουμε.
Τέλος, η τρίτη αρετή είναι η μορφή του ίδιου του βιβλίου: Από την εξαιρετική λευκότητα του χαρτιού, τις γραμματοσειρές και το κασέ, την εικονογράφηση με τα ανάλαφρα χρώματα, όλα αυτά μαζί δημιουργούν ένα υπέροχο βιβλίο, που προκαλεί τον αναγνώστη να το ανοίξει και να το απολαύσει.



Στέφανος Μίλλερ

Ο Στέφανος Γ. Μίλλερ γεννήθηκε στο Goshen, Indiana των ΗΠΑ το 1942. Ολοκλήρωσε το πρώτο του πτυχίο στα Αρχαία Ελληνικά στο Wabash College και το Διδακτορικό του στην Κλασσική Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Princeton. Μετά από ανασκαφές σε διάφορες τοποθεσίες του Αρχαίου Ελληνικού κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Ολυμπίας και, για τέσσερα χρόνια, της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών, ξεκίνησε τις δικές του ανασκαφές στη Νεμέα το 1973.
Κατά τα 35 χρόνια της εργασίας του στη Νεμέα, όχι μόνο διενήργησε ανασκαφές που έφεραν στο φως σημαντικά ευρήματα όπως το στάδιο όπου διεξάγονταν τα Νέμεα, αλλά δημιούργησε και αρχαιολογικό πάρκο, κατασκεύασε αρχαιολογικό μουσείο και οργάνωσε την έκθεση του, ενώ ξεκίνησε και την αναστήλωση του αρχαίου Ναού του Δία. Ταυτόχρονα, υπηρετούσε ως Καθηγητής Κλασσικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Berkeley, με εξαίρεση τα έτη 1982-1987, όταν διετέλεσε Διευθυντής της Αμερικανικής Σχολής Κλασσικών Σπουδών στην Αθήνα.
Έχει δημοσιεύσει πολλά βιβλία και άρθρα σχετικά με τις ανακαλύψεις του στη Νεμέα, όπως π.χ. το Nemea II: The Early Hellenistic Stadium (University of California Press 2001), ενώ έχει γράψει και βιβλία που δεν αφορούν στη Νεμέα, όπως τα: The Prytaneion: Its Function and Architectural Form (U.C. Press 1978), Arete: Greek Sports from Ancient Sources3 (U.C. Press 2004), Ancient Greek Athletics (Yale University Press 2004), Ο Πλάτων στην Ολυμπία (Αθήναι 2008), και The Berkeley Plato (U.C. Press 2009). Έχει ανακηρυχθεί επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, έχει τιμηθεί ως Ταξιάρχης του Τάγματος της Τιμής από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, έχει αναγνωριστεί ως «Πρόσωπο της Εβδομάδας» από το Αμερικανικό τηλεοπτικό κανάλι ABC το 2004 κ.ο.κ.
Από τη συνταξιοδότησή του το 2005 μοιράζει το χρόνο του, μαζί με τη σύζυγό του Έφη, ανάμεσα στην California και την Αρχαία Νεμέα, όπου προετοιμάζει σειρά βιβλίων και άρθρων σχετικά με τη Νεμέα και άλλα θέματα, μεταξύ των οποίων μία σημαντική μελέτη σχετικά με τα αίτια της σκοτεινής περιόδου του μεσαίωνα.
Το 2005 με προεδρικό διάταγμα ο Στέφανος Μίλλερ πολιτογραφήθηκε ‘Ελληνας υπήκοος.

Πέμπτη 25 Μαρτίου 2010

Εθνικές Επέτειοι


Με την ευκαιρία της σημερινής Εθνικής Επετείου αναδημοσιεύουμε την περίφημη ομιλία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στην Πνύκα (7 Οκτωβρίου 1838) που εξεφώνησε σε νεαρούς μαθητές. Θεωρούμε ότι αυτό το κείμενο πρέπει να το μελετούμε όλοι οι Έλληνες όσο πιο συχνά μπορούμε και να είναι υποχρεωτική η εκμάθησή του από στήθους σε όποιον επιθυμεί να λάβει απολυτήριο ελληνικού Λυκείου.

ΔΕΕ

Ομιλία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στην Πνύκα


Παιδιά μου!

Εις τον τόπο τούτο, οπού εγώ πατώ σήμερα, επατούσαν και εδημηγορούσαν τον παλαιό καιρό άνδρες σοφοί, και άνδρες με τους οποίους δεν είμαι άξιος να συγκριθώ και ούτε να φθάσω τα ίχνη των. Εγώ επιθυμούσα να σας ιδώ, παιδιά μου, εις την μεγάλη δόξα των προπατόρων μας, και έρχομαι να σας ειπώ, όσα εις τον καιρό του αγώνος και προ αυτού και ύστερα απ' αυτόν ο ίδιος επαρατήρησα, και απ' αυτά να κάμωμε συμπερασμούς και δια την μέλλουσαν ευτυχίαν σας, μολονότι ο Θεός μόνος ηξεύρει τα μέλλοντα. Και δια τους παλαιούς Έλληνας, οποίας γνώσεις είχαν και ποία δόξα και τιμήν έχαιραν κοντά εις τα άλλα έθνη του καιρού των, οποίους ήρωας, στρατηγούς, πολιτικούς είχαν, δια ταύτα σας λέγουν καθ' ημέραν οι διδάσκαλοί σας και οι πεπαιδευμένοι μας. Εγώ δεν είμαι αρκετός. Σας λέγω μόνον πως ήταν σοφοί, και από εδώ επήραν και εδανείσθησαν τα άλλα έθνη την σοφίαν των.
Εις τον τόπον, τον οποίον κατοικούμε, εκατοικούσαν οι παλαιοί Έλληνες, από τους οποίους και ημείς καταγόμεθα και ελάβαμε το όνομα τούτο. Αυτοί διέφεραν από ημάς εις την θρησκείαν, διότι επροσκυνούσαν τες πέτρες και τα ξύλα. Αφού ύστερα ήλθε στον κόσμο ο Χριστός, οι λαοί όλοι επίστευσαν εις το Ευαγγέλιό του, και έπαυσαν να λατρεύουν τα είδωλα. Δεν επήρε μαζί του ούτε σοφούς ούτε προκομμένους, αλλ' απλούς ανθρώπους, χωρικούς καί ψαράδες, και με τη βοήθεια του Αγίου Πνεύματος έμαθαν όλες τες γλώσσες του κόσμου, οι οποίοι, μολονότι όπου και αν έβρισκαν εναντιότητες και οι βασιλείς και οι τύραννοι τους κατέτρεχαν, δεν ημπόρεσε κανένας να τους κάμη τίποτα. Αυτοί εστερέωσαν την πίστιν.
Οι παλαιοί Έλληνες, οι πρόγονοί μας, έπεσαν εις την διχόνοια και ετρώγονταν μεταξύ τους, και έτσι έλαβαν καιρό πρώτα οι Ρωμαίοι, έπειτα άλλοι βάρβαροι καί τους υπόταξαν. Ύστερα ήλθαν οι Μουσουλμάνοι και έκαμαν ό,τι ημπορούσαν, δια να αλλάξη ο λαός την πίστιν του. Έκοψαν γλώσσες εις πολλούς ανθρώπους, αλλ' εστάθη αδύνατο να το κατορθώσουν. Τον ένα έκοπταν, ο άλλος το σταυρό του έκαμε. Σαν είδε τούτο ο σουλτάνος, διόρισε ένα βιτσερέ [αντιβασιλέα], έναν πατριάρχη, καί του έδωσε την εξουσία της εκκλησίας. Αυτός και ο λοιπός κλήρος έκαμαν ό,τι τους έλεγε ο σουλτάνος. Ύστερον έγιναν οι κοτζαμπάσηδες [προεστοί] εις όλα τα μέρη. Η τρίτη τάξη, οι έμποροι και οι προκομμένοι, το καλύτερο μέρος των πολιτών, μην υποφέρνοντες τον ζυγό έφευγαν, και οι γραμματισμένοι επήραν και έφευγαν από την Ελλάδα, την πατρίδα των, και έτσι ο λαός, όστις στερημένος από τα μέσα της προκοπής, εκατήντησεν εις αθλίαν κατάσταση, και αυτή αύξαινε κάθε ήμερα χειρότερα διότι, αν ευρίσκετο μεταξύ του λαού κανείς με ολίγην μάθηση, τον ελάμβανε ο κλήρος, όστις έχαιρε προνόμια, ή εσύρετο από τον έμπορο της Ευρώπης ως βοηθός του ή εγίνετο γραμματικός του προεστού. Και μερικοί μην υποφέροντες την τυραννίαν του Τούρκου και βλέποντας τες δόξες και τες ηδονές οπού ανελάμβαναν αυτοί, άφηναν την πίστη τους και εγίνοντο Μουσουλμάνοι. Καί τοιουτοτρόπως κάθε ήμερα ο λαός ελίγνευε καί επτώχαινε.
Εις αυτήν την δυστυχισμένη κατάσταση μερικοί από τους φυγάδες γραμματισμένους εμετάφραζαν και έστελναν εις την Ελλάδα βιβλία, και εις αυτούς πρέπει να χρωστούμε ευγνωμοσύνη, διότι ευθύς οπού κανένας άνθρωπος από το λαό εμάνθανε τα κοινά γράμματα, εδιάβαζεν αυτά τα βιβλία και έβλεπε ποίους είχαμε προγόνους, τι έκαμεν ο Θεμιστοκλής, ο Αριστείδης και άλλοι πολλοί παλαιοί μας, και εβλέπαμε και εις ποίαν κατάσταση ευρισκόμεθα τότε. Όθεν μας ήλθεν εις το νου να τους μιμηθούμε και να γίνουμε ευτυχέστεροι. Και έτσι έγινε και επροόδευσεν η Εταιρεία.
Όταν αποφασίσαμε να κάμωμε την Επανάσταση, δεν εσυλλογισθήκαμε ούτε πόσοι είμεθα ούτε πως δεν έχομε άρματα ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας πόλεις ούτε κανένας φρόνιμος μας είπε «πού πάτε εδώ να πολεμήσετε με σιταροκάραβα βατσέλα», αλλά ως μία βροχή έπεσε εις όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας μας, και όλοι, και ο κλήρος μας και οι προεστοί και οι καπεταναίοι και οι πεπαιδευμένοι και οι έμποροι, μικροί και μεγάλοι, όλοι εσυμφωνήσαμε εις αυτό το σκοπό και εκάμαμε την Επανάσταση.
Εις τον πρώτο χρόνο της Επαναστάσεως είχαμε μεγάλη ομόνοια και όλοι ετρέχαμε σύμφωνοι. Ο ένας επήγεν εις τον πόλεμο, ο αδελφός του έφερνε ξύλα, η γυναίκα του εζύμωνε, το παιδί του εκουβαλούσε ψωμί και μπαρουτόβολα εις το στρατόπεδον και εάν αυτή η ομόνοια εβαστούσε ακόμη δύο χρόνους, ηθέλαμε κυριεύσει και την Θεσσαλία και την Μακεδονία, και ίσως εφθάναμε και έως την Κωνσταντινούπολη. Τόσον τρομάξαμε τους Τούρκους, οπού άκουγαν Έλληνα και έφευγαν χίλια μίλια μακρά. Εκατόν Έλληνες έβαζαν πέντε χιλιάδες εμπρός, και ένα καράβι μιαν άρμάδα. Άλλά δεν εβάσταξε!
Ήλθαν μερικοί και ηθέλησαν να γένουν μπαρμπέρηδες εις του κασίδη το κεφάλι. Μας πονούσε το μπαρμπέρισμά τους. Μα τι να κάμομε; Είχαμε και αυτουνών την ανάγκη. Από τότε ήρχισεν η διχόνοια και εχάθη η πρώτη προθυμία και ομόνοια. Και όταν έλεγες τον Κώστα να δώσει χρήματα διά τας ανάγκας του έθνους ή να υπάγει εις τον πόλεμο, τούτος επρόβαλλε τον Γιάννη. Και μ' αυτόν τον τρόπο κανείς δεν ήθελε ούτε να συνδράμει ούτε να πολεμήσει. Και τούτο εγίνετο, επειδή δεν είχαμε ένα αρχηγό και μίαν κεφαλή. Άλλά ένας έμπαινε πρόεδρος έξι μήνες, εσηκώνετο ο άλλος και τον έριχνε και εκάθετο αυτός άλλους τόσους, και έτσι ο ένας ήθελε τούτο και ο άλλος το άλλο. Ισως όλοι ηθέλαμε το καλό, πλην καθένας κατά την γνώμη του. Όταν προστάζουνε πολλοί, ποτέ το σπίτι δεν χτίζεται ούτε τελειώνει. Ο ένας λέγει ότι η πόρτα πρέπει να βλέπει εις το ανατολικό μέρος, ο άλλος εις το αντικρινό και ο άλλος εις τον Βορέα, σαν να ήτον το σπίτι εις τον αραμπά και να γυρίζει, καθώς λέγει ο καθένας. Με τούτο τον τρόπο δεν κτίζεται ποτέ το σπίτι, αλλά πρέπει να είναι ένας αρχιτέκτων, οπού να προστάζει πως θα γενεί. Παρομοίως και ημείς εχρειαζόμεθα έναν αρχηγό και έναν αρχιτέκτονα, όστις να προστάζει και οι άλλοι να υπακούουν και να ακολουθούν. Αλλ' επειδή είμεθα εις τέτοια κατάσταση, εξ αιτίας της διχόνοιας, μας έπεσε η Τουρκιά επάνω μας και κοντέψαμε να χαθούμε, και εις τους στερνούς επτά χρόνους δεν κατορθώσαμε μεγάλα πράγματα.
Εις αυτή την κατάσταση έρχεται ο βασιλεύς, τα πράγματα ησυχάζουν και το εμπόριο και ή γεωργία και οι τέχνες αρχίζουν να προοδεύουν και μάλιστα ή παιδεία. Αυτή η μάθησις θα μας αυξήσει και θα μας ευτυχήσει. Αλλά διά να αυξήσομεν, χρειάζεται και η στερέωσις της πολιτείας μας, η όποία γίνεται με την καλλιέργεια και με την υποστήριξη του Θρόνου. Ο βασιλεύς μας είναι νέος και συμμορφώνεται με τον τόπο μας, δεν είναι προσωρινός, αλλ' η βασιλεία του είναι διαδοχική και θα περάσει εις τα παιδιά των παιδιών του, και με αυτόν κι εσείς και τα παιδιά σας θα ζήσετε. Πρέπει να φυλάξετε την πίστη σας και να την στερεώσετε, διότι, όταν επιάσαμε τα άρματα είπαμε πρώτα υπέρ πίστεως και έπειτα υπέρ πατρίδος. Όλα τα έθνη του κόσμου έχουν και φυλάττουν μια Θρησκεία. Και αυτοί, οι Εβραίοι, οι όποίοι κατατρέχοντο και μισούντο και από όλα τα έθνη, μένουν σταθεροί εις την πίστη τους.
Εγώ, παιδιά μου, κατά κακή μου τύχη, εξ αιτίας των περιστάσεων, έμεινα αγράμματος και δια τούτο σας ζητώ συγχώρηση, διότι δεν ομιλώ καθώς οι δάσκαλοι σας. Σας είπα όσα ο ίδιος είδα, ήκουσα και εγνώρισα, δια να ωφεληθήτε από τα απερασμένα και από τα κακά αποτελέσματα της διχονοίας, την οποίαν να αποστρέφεσθε, και να έχετε ομόνοια. Εμάς μη μας τηράτε πλέον. Το έργο μας και ο καιρός μας επέρασε. Και αι ημέραι της γενεάς, η οποία σας άνοιξε το δρόμο, θέλουν μετ' ολίγον περάσει. Την ημέρα της ζωής μας θέλει διαδεχθή η νύκτα του θανάτου μας, καθώς την ημέραν των Αγίων Ασωμάτων θέλει διαδεχθή η νύκτα και η αυριανή ήμερα. Εις εσάς μένει να ισάσετε και να στολίσετε τον τόπο, οπού ημείς ελευθερώσαμε και, δια να γίνη τούτο, πρέπει να έχετε ως θεμέλια της πολιτείας την ομόνοια, την θρησκεία, την καλλιέργεια του Θρόνου και την φρόνιμον ελευθερία.
Τελειώνω το λόγο μου.
Ζήτω ο Βασιλεύς μας Όθων! Ζήτω οι σοφοί διδάσκαλοι! Ζήτω η Ελληνική Νεολαία!

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα ΑΙΩΝ (13 Νοεμβρίου 1838)

Σάββατο 20 Μαρτίου 2010

Miguel Delibes Setién (17 Οκτωβρίου 1920 – 12 Μαρτίου 2010)


Έφυγε  από την ζωή, πλήρης ημερών, την περασμένη εβδομάδα (την Παρασκευή, 12-3-2010), μετά από πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο, ο πολυγραφότατος και βραβευμένος Ισπανός πεζογράφος Μιγκέλ Ντελίμπες (Miguel Delibes Setién, 17 October 1920 – 12 March 2010), μέλος της  Βασιλικής Ακαδημίας της Ισπανίας (Real Academia Española).
Ο Ντελίμπες πέθανε στο πατρικό του σπίτι στο Βαγιαδολίδ και την σορό του, που εκτέθηκε στο Δημαρχείο της ιδιαίτερης πατρίδας του, χαιρέτησαν πάνω από 18.000 άτομα.
Ο Μιγκέλ Ντελίμπες είχε σπουδάσει Νομικά και Οικονομικές επιστήμες και από το 1945 δίδασκε Εμπορικό Δίκαιο ως τακτικός Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Βαγιαδολίδ, εργαζόμενος παράλληλα και ως δημοσιογράφος. Το πρώτο του μυθιστόρημα ήταν "Η σκιά του κυπαρισιού είναι μακριά" (La sombra del ciprés es alargada, 1947), που κέρδισε το Βραβείο Nadal. Το μυθιστόρημα "Πέντε ώρες με τον Μάριο" (Cinco horas con Mario, 1966), θεωρείται  το αριστούργημά του.

Εργογραφία

• La sombra del ciprés es alargada (1947)
• El camino (1950)
• Mi idolatrado hijo Sisí (1953)
• Diario de un cazador (1955)
• Un novelista descubre América (Chile en el ojo ajeno) (1956)
• Diario de un emigrante (1958)
• Las ratas (1962)
• Europa : parada y fonda (1963)
• Viejas historias de Castilla la Vieja (1964)
• Usa y yo (1966)
• El libro de la caza menor (1966)
• Aún es de día (1968)
• La hoja roja (1968)
• Por esos mundos (1970)
• Mi mundo y el mundo (1970)
• La primavera de Praga (1970)
• Cinco horas con Mario (1971) Five hours with Mario—1988
• Castilla en mi obra (1972)
• Vivir al día (1975)
• Con la escopeta al hombro (1975)
• Un año de mi vida (1975)
• La caza de la perdiz roja (1975)
• S.O.S (1976)
• Alegrias de la Caza (1977)
• El principe destronado (1973)
• Parábola del náufrago (1978) The Hedge—1983
• Las guerras de nuestros antepasados (1978) The wars of our ancestors—1992
• Aventuras, venturas y desventuras de un cazador a rabo (1978)
• El disputado voto del señor Cayo (1978)
• Un mundo que agoniza (1979)
• Las perdices del domingo (1981)
• Los santos innocentes (1982)
• El otro fútbol (1982)
• Dos viajes en automóvil (1982)
• La partida (1984)
• La censura en los años cuarenta (1984)
• Kastila zaharreko kontu zaharrak (1985)
• Tres pájaros de cuenta (1987)
• La mortaja (1987)
• Mis amigas las truchas (1987)
• Madera de héroe (1988) The stuff of heroes—1990
• Mi querida bicicleta (1988)
• Dos días de caza (1988)
• Castilla, lo castellano y los castellanos (1988)
• Mi vida al aire libre (1990)
• Pegar la hebra (1991)
• El conejo (1991)
• La vida sobre ruedas (1992)
• El último coto (1992)
• El tesoro (1992)
• Siestas con viento sur (1993)
• Señora de rojo sobre fondo gris (1993)
• Un deporte de caballeros (1993)
• La caza en España (1993)
• 25 años de escopeta y pluma (1995)
• Los niños (1995)
• Diario de un jubilado (1996)
• He dicho (1997)
• Cartas de amor de un sexagenario voluptuoso (1997)
• El hereje (1998)
• Los estragos del tiempo (1999)
• Castilla habla (2000)
• Castilla como problema (2001)
• El loco (1988) and (2001)
• Delibes-Vergés. Correspondencia, 1948-1986 (2002)
• España 1939-1950: Muerte y resurrección de la novela (2004)
• La tierra herida: ¿qué mundo heredarán nuestros hijos? (2005).
Written with his son Miguel Delibes de Castro.
 
Δημήτρης Ε. Ευαγγελίδης

Παρασκευή 19 Μαρτίου 2010

Μνήμες-Επέτειοι


Ο Οδυσσέας Ελύτης γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου το 1911 στο Ηράκλειο Κρήτης. Πέθανε από ανακοπή καρδιάς στην Αθήνα στις 18 Μαρτίου του 1996. Το όνομα Οδυσσέας Ελύτης είναι το φιλολογικό ψευδώνυμο του Οδυσσέα Αλεπουδέλλη. Ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές και μέλος της λογοτεχνικής γενιάς του 1930, που ένα από τα χαρακτηριστικά της υπήρξε το ιδεολογικό δίλλημα ανάμεσα στην ελληνική παράδοση και τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό. Διακρίθηκε το 1960 με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης και το 1979 με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Έγινε ιδιαίτερα γνωστός για τα ποιητικά του έργα: «Άξιον Εστί», «Ήλιος ο πρώτος», «Προσανατολισμοί» κ.α. Διαμόρφωσε ένα προσωπικό ποιητικό ιδίωμα και θεωρείται ένας από τους ανανεωτές της ελληνικής ποίησης. Πολλά ποιήματά του μελοποιήθηκαν και μεταφράστηκαν σε πολλές ξένες γλώσσες. Το έργο του περιλάμβανε ακόμα μεταφράσεις ποιητικών και θεατρικών έργων. Υπήρξε μέλος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Κριτικής, Αντιπρόσωπος στις Rencontres Internationales της Γενεύης και Incontro Romano della Cultura της Ρώμης. Ο Οδυσσέας Ελύτης έφυγε σαν σήμερα. Μέσα από την ποίησή του μας μίλησε για την αξία του Ελληνισμού, του έρωτα, το άφθαρτο γαλάζιο, το χρώμα των λέξεων, το Αιγαιοπελαγίτικο όνειρο και ενώ τώρα εκείνος ταξιδεύει μακριά, όλα αυτά θα μείνουν για πάντα εδώ. Δικά μας.


Τετάρτη 17 Μαρτίου 2010

Νέα βιβλία


ΣΙΓΑ Τ'ΑΒΓΑ ...ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΚΟΚΚΙΝΑ
Συγγραφέας: ΤΑΣΣΟΠΟΥΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ
Εικονογράφιση: ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΝΙΚΟΣ
Εκδόσεις: OTHERWISE
- Χρονολογία Εκδοσης: 2010
- Σελίδες: 32
- ISBN: 978-960-98597-1-4

Τον περασμένο Νοέμβριο, τα παιδιά του 4ου δημοτικού Σχολείου Αγίου Δημητρίου άνοιξαν τις τάξεις του σχολείου τους μέρα Σάββατο και κάθισαν τη συγγραφέα Κωνσταντίνα Τασσοπούλου και τον εικονογράφο Νίκο Βασιλειάδη στα θρανία, για να φτιάξουνε μαζί ένα παραμύθι, για μικρούς και μεγάλους, αφού τέτοιοι είναι οι δημιουργοί του. Το βιβλίο ολοκληρώθηκε και σκαρφαλώνει στα ράφια, φέροντας τα ονόματα, όλων των παιδιών που συμμετείχαν.
Η κυρά-Λούλη, είναι παχουλή, με πλεξούδες στα μαλλιά και ροδάνι στη γλώσσα. Ζει σε ένα ευρύχωρο σπίτι που όλοι έχουν λόγο σε όλα, κυρίως το σοφό φωτιστικό από το ταβάνι και όλοι μιλούν ακατάπαυστα, όπως και εκείνη από τα πιρούνια ως το σουρωτήρι κι από τις κουρτίνες μέχρι τα συρτάρια. Η κυρά-Λούλη, είναι άφταστη νοικοκυρά χειμώνα - καλοκαίρι, όμως τώρα είναι άνοιξη...και κάτι έγινε λάθος!
Ένα αβγό από τα πολλά που έβαφε, ξέμεινε με λευκό πλευρό. Αποτέλεσμα, να το βάλει στην άκρη, όχι στην πιατέλα με τα άλλα, τα κατακόκκινα. Αποτέλεσμα, να μείνει ζωντανό, αφού κανείς δε το τσούγκρισε, δε το ξεφλούδισε, δεν το έφαγε τελικά. Το δίχρωμο αβγό, αφού ξεπέρασε την αρχική του στενοχώρια, αποφάσισε να εκμεταλλευτεί την ζωή που του χαρίστηκε και να κάνει τύχη την ατυχία του, διδάσκοντας αβγά και ανθρώπους ότι, ένα πρόβλημα δεν σου βγαίνει πάντα σε κακό, κι ότι κάτι που οι περισσότεροι θεωρούν ελάττωμα, αν εσυ το αναποδογυρίσεις, μπορείς να το πεις και προτέρημα.
Το ΣΙΓΑ ΤΑ ΑΒΓΑ κι είναι και κόκκινα, φέρνει πασχαλινές μυρωδιές σε όποιον το αγοράσει, χρωματίζει τη διάθεση μικρών και μεγάλων και καταφέρνει να λύσει απορίες ετών όπως: γιατί τα λαμπριάτικα τσουρέκια στολίζονται πάντα με ένα κόκκινο αβγό;



H Κωνσταντίνα Τασσοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1977. Σπούδασε Μουσική και Δημοσιογραφία. Έχει λάβει μέρος σε ρεσιτάλ μουσικής δωματίου, έχει διδάξει Μουσική σε παιδιά και έχει συνοδεύσει με πιάνο χορωδίες και θεατρικούς θιάσους.

Το 2004 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Καστανιώτη το βιβλίο για παιδιά "Στην Αριθμούπολη". Το 2008 βραβεύτηκε για το διήγημά της "Η προσβολή" στον Α' Πανελλήνιο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό, που διεξήχθη υπό την αιγίδα της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής UNESCO και του Υπουργείου Πολιτισμού. Τον Οκτώβρη του 2008 κυκλοφόρησε το βιβλίο της "Τα κοινόχρηστα" (βλ. σχετική ανάρτηση εδώ: ΤΑ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΑ). Το 2009 το εκπληκτικό της διήγημα "Το χρώμα" βραβεύτηκε στον Πανελλήνιο Διαγωνισμό Διηγηματος από τους "Βιβλιόφιλους Έδεσσας"
Δ.Ε.Ε.

Δευτέρα 15 Μαρτίου 2010

Αφιέρωμα στον Άρθουρ Καίσλερ (2)

Άρθουρ Καίσλερ

Αρχίζει από σήμερα το αναλυτικό αφιέρωμα στον μεγάλο και βαθιά συνειδητοποιημένο Ευρωπαίο διανοητή του 20ου αιώνα, τον Άρθουρ Καίσλερ (Arthur Koestler, 1905-1983), του οποίου η πνευματική προσφορά σε πάμπολλους τομείς, υπήρξε ανεκτίμητη.
Γεννημένος στην Ουγγαρία και, μετά από πολλές περιπλανήσεις, εγκατεστημένος τελικώς μόνιμα στην Αγγλία, όπου και πέθανε (αυτοκτονώντας την 1η Μαρτίου 1983), ο Άρθουρ Καίσλερ υπήρξε ένας φημισμένος συγγραφέας, δημοσιογράφος και κριτικός, γράφοντας τα σπουδαιότερα έργα του στην αγγλική γλώσσα. Έγινε διάσημος με το απαράμιλλο μυθιστόρημά του DARKNESS AT NOON (1940), μεταφρασμένο και στα ελληνικά (με τον τίτλο της γαλλικής έκδοσης «Το Μηδέν και το Άπειρο»), το οποίο σηματοδότησε και την πλήρη ρήξη του με τον Κομμουνισμό και την ιδεολογική/πνευματική του αναγέννηση. Αυτό το βιβλίο, μαζί με το πασίγνωστο «Χίλιαεννιακόσια ογδόντα τέσσερα» του Τζώρτζ Όργουελλ, θεωρούνται τα κορυφαία, αλλά και πρωτοποριακά έργα που αποκάλυψαν την φρίκη του σταλινισμού. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ήδη από το 1938 ο Καίσλερ υπήρξε από τους κύριους εκπροσώπους των πολιτικά ενεργών συγγραφέων με σκληρές επιθέσεις όχι μόνον εναντίον των ολοκληρωτικών καθεστώτων του Μεσοπολέμου, αλλά αργότερα (1943) και εναντίον της Σταλινικής δικτατορίας, την οποία μάλιστα προς το τέλος του Β΄ Π.Π. και με την διαφαινόμενη πλέον συντριβή των Δυνάμεων του Άξονα (Γερμανία-Ιταλία), θεωρούσε πολύ πιο επικίνδυνη για την ελευθερία της Ευρώπης από τον ναζισμό/φασισμό. Το γεγονός αυτό, με την έναρξη του Ψυχρού Πολέμου, έδωσε αφορμή για συστηματικές προσπάθειες δυσφήμησής του από την οργανωμένη πανευρωπαϊκά σοβιετική προπαγάνδα, σε αντίθεση με γνωστούς συνοδοιπόρους του Σταλινισμού (Σαρτρ, Μπρέχτ κ.λπ.), που έχαιραν προβολής και διαφήμισης με κάθε μέσο.

Τα πρώτα χρόνια
Ο Άρθουρ Καίσλερ (Kösztler Artúr, στα ουγγρικά) γεννήθηκε το 1905 στην Βουδαπέστη, στην τότε ενιαία Αυστρο-ουγγρική αυτοκρατορία των Αψβούργων, από γονείς εβραϊκής καταγωγής, κάτι που αμφισβητείται, αν μάλιστα λάβουμε υπόψη την πρωτοποριακή μελέτη και έρευνα του ίδιου για την καταγωγή των «Εβραίων» της ανατολικής Ευρώπης, που αποτυπώθηκε στο βιβλίο του «Η 13η φυλή», στο οποίο θα επανέλθουμε. Γονείς του ήσαν ο Henrik K. Koestler, αντιπρόσωπος γερμανικών και βρετανικών οίκων, αλλά και αμφιλεγόμενος εφευρέτης και η Adele (Jeiteles) Koestler. Ανήκαν και οι δύο στην Ιουδαϊκή θρησκεία, την οποία ο Άρθουρ Καίσλερ αποκήρυξε το 1949-50.
Η Οικογένειά του μετακόμισε στην Βιέννη, όταν ο νεαρός Καίσλερ ήταν 14 χρονών. Πρόλαβε να ζήσει όμως τα γεγονότα της σύντομης κατάληψης της εξουσίας στο νεογέννητο τότε Ουγγρικό κράτος (που προέκυψε από την διάλυση της Αυστρο-ουγγαρίας μετά τον Α΄ Π.Π.), από τους μπολσεβίκους του Μπέλα Κουν και την αιματηρή κατάπνιξη της επανάστασης.
Το 1922 εισήλθε στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης (1922-1926) για να σπουδάσει Επιστήμες και Ψυχολογία, όπου προσελκύσθηκε από τις ιδέες του σιωνιστικού κινήματος για την επιστροφή των Εβραίων στην Παλαιστίνη. Αυτήν την περίοδο συνεργάσθηκε με τον στρατευμένο αναθεωρητή της Σιωνιστικής υπόθεσης Vladimir Jabotinsky. Τελικώς ο Καίσλερ αναχώρησε για την Παλαιστίνη (τότε υπό βρετανική κατοχή) το 1926, πιθανότατα χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Εκεί εργάστηκε αρχικά ως εργάτης σε αγρόκτημα (κιμπούτζ) και στην συνέχεια ως ανταποκριτής στην Ιερουσαλήμ γερμανικών εφημερίδων.
Το 1929 μετατέθηκε στο Παρίσι και ένα χρόνο αργότερα στο Βερολίνο, όπου ανέλαβε επιστημονικός διευθυντής της εφημερίδας Vossische Zeitung και διευθυντής εξωτερικών ειδήσεων της εφημερίδας B.Z. am Mittag. Δύο χρόνια αργότερα (1931) έγινε μέλος του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος, του μεγαλύτερου και καλύτερα οργανωμένου σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Αυτή η περίοδος της ζωής του περιγράφεται με τον απαράμιλλο τρόπο γραφής του Καίσλερ, στον πρώτο τόμο της αυτοβιογραφίας του "Ένα βέλος στον ουρανό" (1952 - Arrow In The Blue: The First Volume Of An Autobiography, 1905-31, 2005 reprint, ISBN 0099490676).

Εξώφυλλο της α΄ ελληνικής έκδοσης (1979)

Δημήτρης Ε. Ευαγγελίδης

Σάββατο 13 Μαρτίου 2010

Νέες εκδόσεις


Το νέο βιβλίο της Γεωργίας Χιόνη, της οποίας το προηγούμενο βιβλίο «Το Τηλεσκόπιο του Χρόνου» είχαμε παρουσιάσει παλαιότερα σε σχετική ανάρτηση.

Υπόθεση
Μια ερωτική ιστορία στα χρόνια αμέσως μετά την άλωση, ανάμεσα σε μία πριγκηπέσα του Αιγαίου και έναν πειρατή. Η πριγκίπισσα κόρη του ηγεμόνα της Θάσου ανήκει στην γνωστή οικογένεια των Γατελούζων. Κατά την περίοδο της Άλωσης της Πόλης (1453), το Αιγαίο μετατρέπεται σε μία φλεγόμενη περιοχή στην οποία τα αντιμαχόμενα συμφέροντα των κατά τόπους κυριάρχων Βυζαντινών, Βενετσιάνων, Γενουατών, Ιωαννιτών Ιπποτών καθώς και των Καθολικών Επισκόπων, υποχωρούν ενώπιον της Οθωμανικής κατακτητικής δύναμης που επέρχεται.
Οι Γενοβέζοι άρχοντες της Θάσου, οι Γατελούζοι, αισθάνονται αδύναμοι μπροστά στην νέα δύναμη που διαμορφώνεται. και ακολουθούν τις βεβιασμένες προσπάθειες για συνασπισμό των δυνάμεων κάτω από το Μάγιστρο της Ρόδου. Η δύναμη της αγάπης κυριαρχεί στην καρδιά της κόρης του Γατελούζου και η Πριγκιπέσα της Θάσου μετατρέπεται σε πρωταγωνιστική προσωπικότητα των στιγμών εκείνων που ακόμη δεν έχει φωτίσει η ιστορία.

Κριτική
Ένα συναρπαστικό ιστορικό μυθιστόρημα που αποδίδει την εποχή τον τόπο και το χρόνο. Περισσότερο όμως τους χαρακτήρες , τόσο ζωντανά, τόσο αληθινά, όσο μόνο στα παραμύθια μέχρι τώρα έχει γίνει. Μια αγάπη που προσπαθεί να ανθίσει μέσα στο χάος, δύο αντίθετοι κόσμοι που στα δύσκολα χρόνια μετά την άλωση δε διστάζουν να παλέψουν για τα αισθήματά τους.

Πέμπτη 11 Μαρτίου 2010

Μισογυνισμός;


Γλάστρες ονείρων ή τεφροδόχοι ονείρων
Γράφει ο Δημοσθένης Κούρτοβικ
                                                        
Σάββατο, 6 Ιουνίου 2009

Τελευταίο βράδυ της έκθεσης βιβλίου στον Κεραμεικό, τον Μάιο, έκανα μια βόλτα από εκεί. Βρήκα, για να ξεκινήσω με αυτό, ότι η διοργάνωση είναι πιο συμπαθητική στον καινούργιο χώρο της, συνομιλεί καλύτερα με το περιβάλλον, ενώ στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου και, παλιότερα, στο Πεδίο του ΄Αρεως μού θύμιζε καταυλισμό σεισμοπλήκτων μέσα σε πάρκο. Αλλά θέλω σήμερα να μιλήσω για κάτι άλλο. Στα περισσότερα περίπτερα η κίνηση ήταν σχετικά αραιή και οι στάσεις που έκαναν οι επισκέπτες συνήθως σύντομες. Πρόσεξα όμως ένα, μπροστά στο οποίο γινόταν πραγματικός συνωστισμός.

΄Ηταν το περίπτερο ενός γνωστού εκδοτικού οίκου, από αυτούς που συναγωνίζονται για τον πιο πλούσιο σε εμπορικούς συγγραφείς κατάλογο. Το κοινό που στριμωχνόταν μπροστά στον πάγκο του περίπτερου αποτελούνταν αποκλειστικά από γυναίκες (μία μόνον είχε μαζί της τον άνδρα της, που χάζευε εμφανώς αμήχανος).
Πολλές είχαν ανοίξει από ένα βιβλίο και διάβαζαν με βουλιμία. Στάθηκα λίγο πιο πέρα και προσπάθησα να παρατηρήσω τη σκηνή όσο το δυνατόν πιο αποστασιοποιημένα και απροκατάληπτα, κοινωνιολογικά ας πούμε. Σχεδόν όλες οι γυναίκες είχαν ηλικία ανάμεσα στα 35 και τα 50. Σχεδόν όλες ανήκαν ολοφάνερα στην κατώτερη μεσαία τάξη, αυτή που συνήθως αποκαλούμε μικροαστική. Εξίσου φανερό ήταν ότι η ζωή δεν είχε φανεί πολύ γενναιόδωρη σ΄ αυτές τις γυναίκες. Ο Όργουελ έλεγε ότι στα πενήντα του έχει κανείς το πρόσωπο που του ταιριάζει, αυτό δηλαδή που σκαλίζει πάνω του σιγά σιγά η ζωή που κάνει. Τα πρόσωπα που έβλεπα ήταν στερημένα, σχεδόν ρημαγμένα, και σε μερικά βλέμματα πρόσεξα κάτι το αλαφιασμένο. Ξαφνικά αισθάνθηκα μεγάλη συγκίνηση βλέποντας αυτές τις γυναίκες απορροφημένες σε κάποιο βιβλίο. Δεν με ενδιέφερε εκείνη τη στιγμή αν το βιβλίο ήταν καλό ή κακό. Μου φαινόταν συγκλονιστικό ότι έψαχναν εναγώνια εκεί μέσα να βρουν κάτι που τους είχε αρνηθεί η ζωή.
Στο βάθος του περίπτερου, πάνω από τα κεφάλια των γυναικών με τα ξασμένα, τα οξυζεναρισμένα ή τα σκληρά σαν πράσα μαλλιά, κρέμονταν δύο φωτογραφικά πορτρέτα. Απεικόνιζαν τις δύο πολυνίκες συγγραφείς του εκδοτικού οίκου στις κούρσες για το πλειστοπώλητο ελληνικό βιβλίο της χρονιάς.
Οι δύο πρωταθλήτριες, με προσεγμένο μακιγιάζ και σαν να είχαν μόλις βγει από το κομμωτήριο, κοίταζαν από εκεί ψηλά το κοινό τους με συγκρατημένα περήφανο και καθησυχαστικό βλέμμα. Καταλάβαινες ότι είχαν το ίδιο κοινωνικό προφίλ με τις αναγνώστριές τους. ΄Ενοιωθαν όμως σαν εκλεγμένες αντιπρόσωποί τους- και όχι αδικαιολόγητα, αφού είχαν αναδειχτεί πράγματι από αυτές, με δημοκρατικότατες διαδικασίες. Είχαν συναίσθηση του ρόλου που τους είχε απονεμηθεί και τον έπαιρναν πολύ στα σοβαρά. ΄Εμοιαζαν κάπως με μαμάδες που παίζουν με τα παιδιά τους με τον τρόπο των μαμάδων, ήρεμα και κάπως συγκαταβατικά, απολαμβάνοντας όχι τόσο το παιχνίδι όσο τον ρόλο της μητέρας. Στην αρχή με εκνεύρισε το αυτάρεσκο ύφος των δύο συγγραφέων, έτσι όπως αιωρούνταν πάνω από τα μαραμένα πρόσωπα των θαυμαστριών τους. Λίγο αργότερα όμως, όταν ξανάφερα στο μυαλό μου τη σκηνή, τα συναισθήματά μου άλλαξαν.

Ένιωσα κάποια λύπη και γι΄ αυτές. ΄Εχουν πάρει τον ρόλο τους τόσο πολύ στα σοβαρά ώστε κοντεύουν να ξεχάσουν ότι τον υποδύονται. Θα νομίσουν πως είναι ό,τι ακριβώς πιστεύει γι΄ αυτές το φανατικό κοινό τους: σπουδαίες συγγραφείς. Και από εκεί θα αρχίσει η δυστυχία τους. Θυμάμαι κάποτε στη Γερμανία έναν νεαρό και πολύ ωραίο ΄Ελληνα, λαϊκό παιδί με ευθείς τρόπους και μια φυσική, ήρεμη ανδροπρέπεια.
Ηταν αγαπητός σε όλους, ΄Ελληνες και Γερμανούς, άνδρες και γυναίκες (στις γυναίκες ακόμα περισσότερο). ΄Ωσπου κάποια στιγμή το παιδί αυτό, επειδή έπαιξε δυο-τρεις φορές σε ερασιτεχνικούς θιάσους (πράγμα που του ζητήθηκε κυρίως λόγω του παραστήματός του), πίστεψε πως είχε γίνει καλλιτέχνης. ΄Αρχισε να φέρεται με την επιτήδευση που νόμιζε πως ταίριαζε στην καινούργια ιδιότητά του, να σνομπάρει τους ανθρώπους της τάξης του και πολύ σύντομα έγινε αντιπαθής έως αξιολύπητος σε όλους (στις γυναίκες ακόμα περισσότερο). Φυσικά, δεν βρήκε ποτέ την αναγνώριση από εκείνους από τους οποίους την περίμενε και στο τέλος έπεσε σε κατάθλιψη.
Παρακολούθησα στο διαδίκτυο μια συνέντευξη που έδωσε μια συγγραφέας αυτού του είδους, μαστόρισσα δηλαδή του ροζ μπεστ σέλερ, για το τελευταίο της βιβλίο. Είπε, μεταξύ άλλων, ότι κάθε εποχή έχει τα προβλήματά της και το πρόβλημα της δικής μας είναι οι ανθρώπινες σχέσεις. Μου έκανε εντύπωση η σιγουριά με την οποία εντόπισε αμέσως το πρόβλημα της εποχής μας (εγώ θα αμφιταλαντευόμουν ανάμεσα σε κάμποσα προβλήματα). Ακόμα μεγαλύτερη εντύπωση μού προξένησε όμως κάτι που είπε λίγο παρακάτω: ότι το μυθιστόρημά της είναι διδακτικό, βοηθάει, δηλαδή, τις γυναίκες να καταλάβουν καλύτερα τον εαυτό τους, αλλά και τον άνδρα τους, όπως επίσης βοηθάει τους άνδρες να καταλάβουν καλύτερα τη γυναίκα τους (το πλαίσιο αναφοράς της συγγραφέως ήταν η οικογένεια, όπως συμβαίνει κατά κανόνα στα μυθιστορήματα αυτού του τύπου).
Νά η λέξη-κλειδί: διδακτικό. Καταραμένη και εκδιωγμένη από την καθαυτό λογοτεχνία, βρήκε καταφύγιο σ΄ αυτό που μερικοί τολμούν ακόμα να αποκαλούν παραλογοτεχνία. Οι αναγνώστριες τέτοιων βιβλίων παραδέχονται πρόθυμα ότι είναι ανώριμες, ότι δεν τα βρίσκουν με τον εαυτό τους και δεν τα βγάζουν πέρα με τις απαιτήσεις της ζωής τους, γι΄ αυτό χρειάζονται καθοδήγηση από κάποιον που ξέρει καλύτερα. Η ροζ παραλογοτεχνία και το κοινό της βάζουν τον συγγραφέα σε πολύ ψηλότερο σκαλοπάτι από ό, τι η σύγχρονη σοβαρή λογοτεχνία. Αξίζουν άραγε οι συγκεκριμένοι συγγραφείς αυτή τη θέση; Αν κρίνουμε από τη διαρκή ανταπόκριση των αναγνωστριών τους, την αξίζουν με το παραπάνω.
Αλλά το αν κάποιος αξίζει και πόσο είναι θέμα ορισμού της αξίας. Το μυστικό αυτών των μυθιστορημάτων, όπως αντιλαμβάνεται εύκολα όποιος έχει διαβάσει δυο-τρία από αυτά, είναι ότι παρουσιάζουν τα πράγματα πολύ πιο απλά από όσο τα βλέπουν εκείνοι που επιμένουν να αμφιβάλλουν και να λεπτολογούν, και ότι υποδεικνύουν λύσεις. Το πλεονέκτημά τους, δηλαδή, είναι προφανές και τεράστιο. Το αν όμως η απλουστευμένη αναπαράσταση της πραγματικότητας (των ανθρώπινων σχέσεων, εν προκειμένω) θα επιβεβαιωθεί τελικά από την πραγματικότητα που βιώνουν οι αναγνώστριες, το αν οι άμεσες λύσεις που προτείνονται θα αποδώσουν είναι ένα τελείως διαφορετικό ζήτημα, στο οποίο θα απαντήσει κάποτε, θέλοντας και μη, η κάθε αναγνώστρια χωριστά.
Δεν νομίζω πως θα αμφισβητήσει κανείς ότι ένα φευγαλέο, κρυφό ερωτευμένο βλέμμα λέει πολύ περισσότερα και είναι πολύ πιο αξιόπιστο από μια καλλιεπή ερωτική εξομολόγηση. Η αγωνία του αληθινού συγγραφέα είναι πώς θα μεταφράσει αυτό το βλέμμα στον σκληρό, δύσκαμπτο, συχνά παραπλανητικό κώδικα που λέγεται γλώσσα. Ξαναφέρνοντας όμως στον νου μου τα πρόσωπα των αναγνωστριών που έψαχναν σκυμμένες στα βιβλία, σ΄ εκείνο το εκθεσιακό περίπτερο, σκέφτομαι πως, όταν δεν συναντάμε στη ζωή μας τέτοια βλέμματα ή ίσως όταν δεν έχουμε αρκετή ευαισθησία για να τα προσέξουμε και να τα ερμηνεύσουμε, ακόμα και μια φλύαρη, ψεύτικη ερωτική εξομολόγηση μπορεί να γίνει βάλσαμο για την ψυχή μας.

Σάββατο 6 Μαρτίου 2010

Το μέλλον των βιβλίων: Ηλεκτρονικό;


Ένα σοβαρό ζήτημα που απασχολεί τους βιβλιόφιλους σε όλο τον κόσμο σχετίζεται με την μελλοντική μορφή των βιβλίων. Θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν στην παραδοσιακή έντυπη μορφή τους ή θα αντικατασταθούν από ηλεκτρονικά υποκατάστατα; Νομίζω ότι ενδιαφέρει όλους μας και τα κείμενα που ακολουθούν και τα οποία πρωτοδημοσιεύθηκαν στο περιοδικό BusinessWeek,  θεωρώ ότι πρέπει να προσεχθούν και να μελετηθούν.
ΔΕΕ


Η µάχη για το e-βιβλίο
                                Σάββατο, 20 Φεβρουαρίου 2010 - 00:09

Απόδοση Λάμπρος Κοντογεώργος



Οι μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι ανησυχούν για τις επιπτώσεις του ανταγωνισμού
μεταξύ Αmazon και Αpple.


Για πρώτη φορά στην ιστορία της, η Amazon του Τζεφ Μπέζος πούλησε περισσότερα ψηφιακά παρά τυπωµένα βιβλία τα περασµένα Χριστούγεννα. Ήταν ένα σηµείο καµπής για τη βιοµηχανία βιβλίου, αλλά και µια εξαιρετικά κρίσιµη στιγµή για τους παραδοσιακούς εκδότες. Οι τελευταίοι βλέπουν την ψηφιακή κυριαρχία της Amazon, στο χώρο του βιβλίου, ως επικείµενη απειλή για τις επιχειρήσεις τους, παρά το ότι κερδίζουν το ίδιο ποσό από τις πωλήσεις και των δύο ειδών βιβλίου. Η µεγάλη ανησυχία τους είναι πως η Amazon θα καταλήξει να έχει το ίδιο είδος της τιµολογιακής δύναµης, όπως έχει η Apple στη µουσική, και αυτό θα οδηγήσει τη βιοµηχανία σε παρακµή.
Πολλοί εκδότες είναι δυσαρεστηµένοι επειδή η Amazon έχει κατεβάσει τις τιµές ορισµένων νέων ψηφιακών best sellers σε µόλις 7,99 δολ., σε σύγκριση µε τα 35 δολ. για τα αντίστοιχα παραδοσιακά βιβλία. Ως αντίδραση, οι οίκοι Hachette και Simon & Schuster σχεδιάζουν να καθυστερήσουν την ψηφιακή «αποδέσµευση» ορισµένων τίτλων τους για αρκετούς µήνες, προκειµένου να αποφύγουν την υπονόµευση των πωλήσεων των best sellers. «Δεν θα ξεπουλήσουµε τα ασηµικά της οικογένειας», λέει στο «BusinessWeek» ο David Young, πρόεδρος και διευθύνων σύµβουλος του οµίλου Hachette Book. Η Amazon, από την πλευρά της, ισχυρίζεται πως οι ανησυχίες των εκδοτών είναι υπερβολικές. «Πουλάµε πολλά βιβλία για τους εκδότες. Θεωρούµε πως αυτή η σχέση θα εξακολουθήσει να είναι καλή», λέει ο Ian Freed, αντιπρόεδρος της Amazon για το Kindle. Ήδη, πάντως, αρκετοί εκδότες προσπαθούν να επαναπροσδιορίσουν τις δραστηριότητές τους πριν από την Amazon, ή κάποιος άλλος το κάνει γι’ αυτούς. «Σκεφτόµαστε τι δυνατότητες υπάρχουν ώστε να σώσουµε τις επιχειρήσεις µας από την καταστροφή», λέει ο επικεφαλής της Hachette.

Η καινοτοµία ενισχύει τα κέρδη

Η Harlequin, ο εκδοτικός οίκος µυθιστορηµάτων που ήδη µετράει εξήντα χρόνια στο χώρο, άρχισε να προσφέρει όλα τα βιβλία της σε ηλεκτρονική µορφή το 2007 και τώρα πειραµατίζεται µε διάφορες νέες ψηφιακές µορφές. Μία, που ονοµάζεται Spice Briefs, επιδιώκει να δηµοσιεύσει µικρές ιστορίες 5.000 έως 20.000 λέξεων σε e-books. Μια άλλη αφορά τη δηµοσίευση µικρών ψηφιακών prequels, τα οποία φέρνουν επιπλέον έσοδα και βοηθούν τις πωλήσεις των αντίστοιχων παραδοσιακών βιβλίων.
Η CEO της Harlequin, Donna Hayes, αναφέρει πως τα ηλεκτρονικά βιβλία αντιπροσωπεύουν τώρα περίπου το 6% των συνολικών πωλήσεων και αναµένει πως θα διπλασιαστούν σε λίγα χρόνια. Επισηµαίνει πως οι ψηφιακές πωλήσεις φαίνεται να ενισχύουν τα έσοδα της εταιρείας, αντί να πλήττουν τους έντυπους προκατόχους τους. Τα έσοδα της Harlequin αυξήθηκαν 7% κατά τους πρώτους εννέα µήνες του προηγούµενου έτους, ενώ στις ΗΠΑ οι πωλήσεις βιβλίων είχαν ανεβεί 3,6%. «Μέχρι στιγµής, τα e-βιβλία έχουν βοηθήσει τη δουλειά µας», λέει η Hayes. Υπάρχει, ωστόσο, και ο αντίλογος. «Έχουµε ακόµη πολύ δρόµο µπροστά µας για να µπορέσουµε να δρέψουµε καρπούς από τις ψηφιακές επενδύσεις µας. Τα έξοδα είναι τεράστια», αναφέρει ο επικεφαλής της Hachette Book. «Αλλά είµαι αισιόδοξος, µε την προϋπόθεση να διατηρήσουµε µια υγιή βιοµηχανία».
Τα ηλεκτρονικά βιβλία αντιπροσωπεύουν τώρα το 6% των συνολικών πωλήσεων και αναµένεται πως θα διπλασιαστούν σε λίγα χρόνια.




Ένας νέος, ηλεκτρονικός κόσµος


Είναι το iPad της Apple το αντίπαλο δέος του Kindle;


Όταν στα τέλη Ιανουαρίου ο επικεφαλής της Apple, Steve Jobs, παρουσίασε το πολυαναµενόµενο iPad, έναν tablet υπολογιστή που θα λειτουργεί και ως «ηλεκτρονικό αναγνωστικό» (e-reader), η Amazon που εµπορεύεται το Kindle, µια συσκευή ανάγνωσης ηλεκτρονικών βιβλίων, και ετοιµάζεται να ρίξει στην αγορά ένα µεγαλύτερο µοντέλο, το Kindle DX, δεν χάρηκε ιδιαίτερα.
«Η Amazon έχει κάνει πολύ καλή δουλειά (στον τοµέα των e-books) µε το Kindle», δήλωσε ο CEO Steve Jobs κατά την παρουσίαση του iPad. «Εµείς προσπαθούµε να τους φτάσουµε και να προχωρήσουµε λίγο περισσότερο». Ωστόσο, σύµφωνα µε το «BusinessWeek», αρκετοί αναλυτές δεν πιστεύουν ότι το iPad θα βλάψει σοβαρά τις πωλήσεις του Kindle. «Για τους µανιώδεις αναγνώστες βιβλίων και περιοδικών, το Kindle εξακολουθεί να είναι η καλύτερη επιλογή», δηλώνει ο Colin Sebastian της Lazard Capital.
Ένα άλλο µεγάλο ερώτηµα είναι πόσο µεγάλη είναι η αγορά για τις συσκευές που χρησιµοποιούνται για την ανάγνωση ηλεκτρονικών βιβλίων. Μέχρι πρόσφατα, η Amazon δεν ανακοίνωνε τον αριθµό των Kindles που πουλούσε, καθώς ισχυριζόταν πως αυτές αποτελούν ένα πολύ µικρό ποσοστό των συνολικών εσόδων και έτσι δεν υπάρχει λόγος για κοινοποίηση.
Ωστόσο, σε µια ανακοίνωση για τις επιδόσεις του κολοσσού ηλεκτρονικού εµπορίου κατά το τέταρτο τρίµηνο του 2009, ο επικεφαλής της εταιρείας, Τζεφ Μπέζος, ανέφερε πως «εκατοµµύρια άνθρωποι έχουν τώρα το δικό τους Kindle». Έτσι, µε την προϋπόθεση ότι τουλάχιστον δύο εκατοµµύρια άνθρωποι έχουν αγοράσει τη συσκευή και ότι ο καθένας κατέβαλε τουλάχιστον 259 δολ. –το κόστος των λιγότερο δαπανηρών Kindles–, η Amazon έχει τώρα µια δραστηριότητα που αποφέρει περισσότερα από 500 εκατ. δολ. σε πωλήσεις. Πρόσφατα η Forrester Research υπολόγισε ότι έχουν πωληθεί 2,5 εκατ. Kindles, µε βάση έρευνες καταναλωτών.
Τώρα, η αγορά των e-readers ανοίγει µε την είσοδο ενός παντοδύναµου παίκτη, της Apple. Κερδισµένοι θα είναι οι καταναλωτές αλλά και οι εκδότες, που τώρα θα µπορούν να διαπραγµατευτούν καλύτερα deals µε την Amazon, ιδιαίτερα αν η τελευταία αρχίσει να νιώθει την καυτή ανάσα της εταιρείας του Jobs.