Ραντεβού στον αέρα

Ραντεβού στον αέρα (Up in the air) ΗΠΑ 2009, 110’

Τζορτζ Κλούνεϊ, Βέρα Φαρμίγκα, Άννα Κέντρικ, Τζέισον Μπέιτμαν, Σκηνοθεσία: Τζέισον Ράιτμαν

Μια κριτική από τον Δημήτρη Π.

Οδηγίες προς Αμερικανούς με κρίση μέσης ηλικίας

Ένα από πλέον αναγνωρίσιμα σημεία των καιρών μας είναι η έλλειψη ασφάλειας. Τρομοκρατικές απειλές, νέες ασθένειες, εργασιακή ανασφάλεια, περίπλοκες κοινωνικές σχέσεις συνθέτουν ένα σύμπλοκο που απειλεί τόσο την προσωπική μας γαλήνη όσο και τον καθιερωμένο τρόπο ζωής μας. Στην τελευταία ταινία του ο σκηνοθέτης Τζ. Ράιτμαν επιχειρεί να περιγράψει αλλά και να τοποθετηθεί επί θεμάτων που όπως φαίνεται αγχώνουν ιδιαίτερα τον μέσο Αμερικανό.

Ο Ράιαν Μπίγκχαμ (Τζορτζ Κλούνεϊ) είναι στέλεχος μια εταιρείας που αναλαμβάνει να ανακοινώσει σε εργαζόμενους την απόλυσή τους. Επωμιζόμενος το βάρος και την ευθύνη που δεν μπορούν να αναλάβουν τα αφεντικά τους, ο Ράιαν ταξιδεύει συνεχώς και βρίσκεται μόνιμα σε αεροδρόμια, αεροπλάνα, ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα με μια βαλίτσα στο χέρι. Δεν έχει υλικά ή προσωπικά βάρη καθώς διατηρεί ένα μικρό και παραμελημένο στούντιο στο οποίο ζει ελάχιστες ημέρες κατά την διάρκεια του έτους, ενώ δεν είναι παντρεμένος, δεν έχει παιδιά, δεν έχει σοβαρή σχέση και είναι αποξενωμένος από τις δύο αδερφές του. Σε διαλέξεις που δίνει υποστηρίζει ότι όλα τα παραπάνω δηλαδή οι φίλοι, η οικογένεια, τα παιδιά, το σπίτι, το αυτοκίνητο κτλ. δημιουργούν στον άνθρωπο ένα αφόρητό βάρος που τον καταπιέζει και του δημιουργεί δυστυχία.

Οι περιπλοκές και η ανάπτυξη του θέματος της ταινίας αρχίζουν όταν στη ζωή του Ράιαν μπαίνουν δύο γυναίκες, η Άλεξ (Βέρα Φαρμίγκα) και η Νάταλι Κίνερ (Άννα Κέντρικ). Η Άλεξ είναι μια γοητευτική σαραντάρα που ζει παρόμοια με τον Ράιαν ζωή και με την οποία θα συνάψει περιστασιακή σχέση. Η Νάταλι είναι μια νεαρή υπάλληλος της εταιρείας στην οποία εργάζεται ο Ράιαν που προτείνει ότι οι απολύσεις για λόγους μείωσης του κόστους θα πρέπει να πραγματοποιούνται μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή χωρίς να απαιτούνται τα συνεχή αεροπορικά ταξίδια. Οι δύο αυτές γυναίκες απειλούν την κοσμοθεωρία του Ράιαν: η Νάταλι προσπαθεί να τον καθηλώσει στο σπίτι του, ενώ η Άλεξ, για την οποία όπως είναι αναμενόμενο επιδεικνύει συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον, τείνει να γίνει η σοβαρή και μόνιμη σχέση του.

Όπως είναι φανερό από τα παραπάνω το θέμα της ταινίας αφορά την αλλαγή του τρόπου ζωής που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια κυρίως στις Η.Π.Α. όπου η διαρκής κινητικότητα, η χαλάρωση βασικών θεσμών όπως της οικογένειας, η ανασφάλεια στις εργασιακές σχέσεις, αλλά και η πολιτιστική ισοπέδωση δημιουργούν ένα υπόστρωμα όπου οι άνθρωποι αποστρέφονται παραδοσιακές αξίες, φοβούνται να αναλάβουν οποιαδήποτε ευθύνη ή δέσμευση, τυποποιούν και μειώνουν την προσωπικές και κοινωνικές τους σχέσεις.

Είναι γεγονός ότι το σενάριο είναι λεπτοδουλεμένο, ο Κλούνεϊ, η Κέντρικ και η Φαρμίγκα αποδίδουν ικανοποιητικότατα τους ρόλους τους χωρίς υπερβολές και εκπτώσεις και ο Ράιτμαν σκηνοθετεί με σεβασμό προς τον θεατή και το θέμα της ταινίας. Από την άλλη, είναι φανερό ότι το θέμα αναλύεται επιφανειακά, γεγονός που αναπόφευκτα οδηγεί σε ένα ρηχό τέλος που αφήνει ανικανοποίητο τον θεατή. Βεβαίως, η ανάλυση θεμάτων όπως οι κοινωνικές σχέσεις και θεσμοί, ο τρόπος ζωής και οι αληθινές αξίες, απαιτεί βαθιές φιλοσοφικές και πολιτιστικές γνώσεις, οι οποίες φαίνεται να λείπουν από τον σκηνοθέτη και τον σεναριογράφο. Επίσης, παρακολουθώντας την ταινία, γίνεται κατά την άποψή μου φανερή και η διαφορά της αμερικάνικης με την ευρωπαϊκή, και εάν θέλετε την ελληνική κουλτούρα σε ότι αφορά θέματα τρόπου ζωής και αξιών. Η ταινία αναλώνει όλη της την ενέργεια στο να πείσει για την αξία ύπαρξης προσωπικών σχέσεων και συναισθημάτων στη ζωή μας θεωρώντας ότι αυτή είναι η αληθινή ζωή, θέμα το οποίο οι ευρωπαϊκές και οι ελληνικές κοινωνίες το έχουν αναλύσει ενδελεχώς. Τελικά ίσως είμαστε τυχεροί που γεννηθήκαμε σε αυτήν την γωνιά του πλανήτη.

Έχοντας υπόψη τα παραπάνω δεν αποτελεί έκπληξη ότι η ταινία είναι από τους πρωταγωνιστές των φετινών Όσκαρ, με 6 υποψηφιότητες: καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, προσαρμοσμένου σεναρίου, Α’ ανδρικού ρόλου (Τζορτζ Κλούνεϊ) και Β’ Γυναικείων Ρόλων (Βέρα Φαρμίγκα, Αννα Κέντρικ)

Δ.Π.