ΔΗΜΑΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΣΕΣ

ΔΗΜΑΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΣΕΣ

Γράφει ο Μανώλης Βαλσαμίδης

Ο έκπτωτος βασιλιάς της Σπάρτης Δημάρατος κατέφυγε στην αυλή του Πέρση βασιλιά Δαρείου, όπου του προσφέρθηκαν σπίτι και πλούτη. Στην αυλή του Δαρείου ο Δημάρατος στηρίζει για διάδοχο στον θρόνο του Πέρση βασιλιά τον Ξέρξη, του οποίου γίνεται σύμβουλος και τον οποίο ακολουθεί στην κατά της Ελλάδος εκστρατεία του. Δύσκολη η θέση του Δημάρατου, κάποιοι μιλούν για προδοτική κατά της πατρίδας του συμπεριφορά.

Ο ίδιος ο Δημάρατος, δικαιολογώντας τη συμπεριφορά του, λέει ότι αφού δέχτηκε σπίτι  και πλούτη ένοιωθε υποχρεωμένος από λόγους ευγνωμοσύνης να θέσει τον εαυτό του στη δούλεψη του Πέρση βασιλέα. Βασιλιάς και δυνάστης ο Ξέρξης, ήταν ηγέτης μιας δύναμης που το εύρος, το πλήθος, και ο πλούτος της, καθιστούσαν την ίδια υπερδύναμη και τον Ξέρξη πλανητάρχη.

Ποιος να σηκώσει κεφάλι. Βήχει ο πλανητάρχης και οι πάντες πλευριτώνονται!

Παρά ταύτα, υπάρχει ένας διάλογος μεταξύ Ξέρξη και Δημάρατου άξιος πολλής προσοχής. Διάλογος, για τη φτώχεια, την παντοτινή σύντροφο των Ελλήνων, για την αγάπη στην ελευθερία, την αρετή και την τόλμη των Ελλήνων, για τον νόμο, την τιμή.

Τον διάλογο μας περισώζει ο Ηρόδοτος. Περιέχεται στις παραγράφους 101-105 του Ζ΄ βιβλίου του «Πολύμνια». Εκεί, όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος, ο Δημάρατος που έχασε την ελευθερία του, λέγει, με την άδεια του πλανητάρχη, ως Σπαρτιάτης, ότι οι Έλληνες θα του αντισταθούν, υπερασπιζόμενοι την ελευθερία τους. Γελάει ο Ξέρξης. Η ιστορία όμως δικαίωσε την ελληνική πλευρά, σε πείσμα του πλούσιου πλανητάρχη και των όχι λίγων εξωνημένων Μηδισμένων.

Παραθέτω δύο κομμάτια από τον διάλογο.

Ξέρξης: Δημάρατε, είσαι Έλληνας και από όχι τυχαία πόλη. Για πες μου τώρα, μετά την επιθεώρηση του στρατού και του στόλου μου, αν οι Έλληνες θα τολμήσουν να σηκώσουν χέρι εναντίον μου, γιατί κι αν συναχτούν όλοι, ακόμη και από τη Δύση θα είναι λίγοι, και θα διαφωνούν μεταξύ τους.

Δημάρατος: Η Ελλάδα είναι μια φτωχή χώρα. Είναι όμως πλούσια σε αρετή «ἀπό τε σοφίης κατεργασμένη καὶ νόμου ἰσχυροῦ»· γι αυτό η Ελλάδα αμύνεται και κατά της φτώχειας και της τυραννίας.[…] Δεν θα δεχτούν τα λόγια σου, Ξέρξη, λόγια που αποβλέπουν στην υποδούλωση της Ελλάδος, αλλά θα βγουν και θα σε αντιμετωπίσουν στην μάχη. Μη ρωτάς ποτέ πόσοι είναι, για να τολμήσουν τέτοια πράξη.

Η ιστορία, φίλοι αναγνώστες, διδάσκει και είναι καλό να την συμβουλευόμαστε και να ακολουθούμε τα διδάγματά της.