Εκπαίδευση: «Κάν’ το όπως οι Σουηδοί» καλούν το υπ. Παιδείας οι εκδότες βιβλίου – Επιστροφή στο χαρτί
Το παράδειγμα της
Σουηδίας, που αποφάσισε να δώσει έμφαση στην αναλογική εκπαίδευση, έναντι της
ψηφιακής, επιστρέφοντας στο «χαρτί και το μολύβι», παρουσιάζουν τα σωματεία
Ελλήνων εκδοτών βιβλίου.
«Κάν’ το όπως
η Σουηδία», καλούν το ελληνικό υπουργείο Παιδείας οι Έλληνες εκδότες βιβλίων, φέρνοντας το παράδειγμα της σκανδιναβικής
χώρας που επιστρέφει στην «αναλογική εκπαίδευση», με χαρτί και μολύβι. Τα
σωματεία εκδοτών θέτουν σε γνώση του υπουργείου Παιδείας και των υπεύθυνων της
διδασκαλίας των μαθημάτων σε όλες τις βαθμίδες, τη νέα πολιτική της σουηδικής
κυβέρνησης, η οποία βασίζεται σε τεκμηριωμένες επιστημονικές μελέτες.
Όπως ενημερώνουν, η βάση της πολιτικής αυτής είναι η ενίσχυση της ανάγνωσης από έντυπα βιβλία και όχι από ψηφιακά μέσα. Η σουηδική κυβέρνηση «επενδύει σε περισσότερο χρόνο για διάβασμα και λιγότερο χρόνο στις οθόνες», διαβάζουμε στη σχετική ανταπόκριση από το σουηδικό υπουργείο Παιδείας.
Βιβλίο αντί οθόνης
Το σουηδικό
υπουργείο επικαλείται μελέτες που δείχνουν ότι τα περιβάλλοντα χωρίς οθόνες
παρέχουν καλύτερες συνθήκες για τα παιδιά να αναπτύξουν σχέσεις, να συγκεντρωθούν
και να μάθουν να διαβάζουν και να γράφουν. Τονίζει ότι είναι σημαντικό τα ψηφιακά βοηθήματα μάθησης να εισάγονται
στη διδασκαλία μόνο σε μια ηλικία που ενθαρρύνουν και δεν εμποδίζουν τη μάθηση.
Η χρήση τέτοιων βοηθημάτων πρέπει επομένως να εξετάζεται προσεκτικά.
Πρόκειται για
στροφή 180 μοιρών, από μια χώρα πρωτοπόρο στο ψηφιακό σχολείο, που σχεδόν είχε
σχεδόν καταργήσει το χαρτί, αντικαθιστώντας το με τάμπλετ και ψηφιακά βιβλία.
Μετά από σχεδόν δέκα χρόνια εφαρμογής της «ψηφιοποίησης» στην εκπαίδευση, οι
Σουηδοί αντιλήφθηκαν ότι οι επιδόσεις των μαθητών στην ανάγνωση, στις εξετάσεις
Pisa, επιδεινώθηκαν αισθητά. Γι’αυτό αναθεώρησαν την πολιτική τους,
επιστρέφοντας στην αναλογική εκπαίδευση. Μάλιστα, η σουηδική κυβέρνηση
αποφάσισε να μην προχωρήσει με την πρόταση του Εθνικού Οργανισμού Εκπαίδευσης
για την ψηφιακή στρατηγική. Η στρατηγική τέθηκε σε διαβούλευση και δέχθηκε
κριτική από νευροεπιστήμονες και παιδίατρους.
Να ενισχυθεί η «αναλογική εκπαίδευση»
Τα πέντε
μεγάλα ελληνικά εκδοτικά σωματεία, η Ένωση Ελληνικού Βιβλίου, οι Σύνδεσμοι
Εκδοτών Βιβλίου Αθηνών και Βόρειας Ελλάδας, ο Ανεξάρτητος Σύλλογος Εκδοτών
Βιβλίου και ο Σύνδεσμος Εκδοτών Επιστημονικού Βιβλίου υψώνουν και τη δική τους
φωνή υπέρ της «αναλογικής παιδείας».
Οι Έλληνες
εκδότες παραπέμπουν στις δηλώσεις της υπουργού Παιδείας της Σουηδίας, Λότα
Έλκχομ: «Οι καλύτερες συνθήκες για την ανάπτυξη βασικών δεξιοτήτων ανάγνωσης
και γραφής είναι σε αναλογικά περιβάλλοντα και με τη χρήση αναλογικών
εργαλείων. Γι’ αυτό είναι σημαντικό οι μαθητές να εργάζονται με στυλό και χαρτί
και, όχι λιγότερο σημαντικό, να έχουν πρόσβαση σε σχολικά βιβλία και
στελεχωμένες σχολικές βιβλιοθήκες».
Στην Ελλάδα
οι σχολικές βιβλιοθήκες υπάρχουν μεν ως θεσμός στο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά
συνήθως απαξιώνονται, υπολειτουργούν ή δεν λειτουργούν καν.
O πρόεδρος της ΕΝΕΛΒΙ Κώστας Δαρδανός έχει ασχοληθεί εκτενώς με το θέμα των σχολικών βιβλιοθηκών, ακολουθώντας τα χνάρια του πατέρα του Γιώργου Δαρδανού, των εκδόσεων Gutenberg – ο οποίος υπήρξε πρωτοπόρος στις προσπάθειες στήριξης του θεσμού. Μας λέει ότι η σχολική βιβλιοθήκη δεν σημαίνει απλώς λίγα ράφια με βιβλία, αλλά προϋποθέτει εκτός από έναν οργανωμένο και λειτουργικό φυσικό χώρο, την ύπαρξη βιβλιοθηκονόμου και την οργανική ένταξη του βιβλίου, που έχουμε μάθει να αποκαλούμε «εξωσχολικό», στην καθημερινότητα του σχολείου, στη μαθησιακή διαδικασία.
Σχολικές βιβλιοθήκες σε αχρηστία
Είναι
χαρακτηριστικό ότι ενώ στα τέλη της δεκαετίας του ’90 ιδρύθηκαν ή
εμπλουτίστηκαν περίπου 500 βιβλιοθήκες στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όταν απολύθηκαν οι βιβλιοθηκονόμοι που τις λειτουργούσαν, σταδιακά υποβαθμίστηκαν και τέθηκαν σε
αχρηστία. «Στις περισσότερες από αυτές τις βιβλιοθήκες, τα βιβλία είναι σήμερα
καταχωνιασμένα σε αίθουσες με σπασμένα θρανία και παλιούς υπολογιστές», μας
λέει ο πρόεδρος της ΕΝΕΛΒΙ.
Ο κ. Δαρδανός, παραπέμπει στην έρευνα του ΟΣΔΕΛ για την ανάγνωση και το βιβλίο, η οποία δείχνει ότι οι βιβλιοθήκες είναι πηγή πλούτου για μια κοινωνία – όχι μεταφορικά αλλά και κυριολεκτικά. Αποδεικνύεται στατιστικά ότι οι Έλληνες αναγνώστες, όσοι έχουν επαφή με το βιβλίο από μικρή ηλικία και αποκτούν πολιτισμικό κεφάλαιο, έχουν περισσότερες πιθανότητες να ανήκουν στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα και να έχουν υψηλότερο εισόδημα από ό,τι οι μη αναγνώστες.
Έρωτας με το βιβλίο
«Πώς θα
εκθέσουμε το σύνολο των παιδιών στην ανάγνωση; Μόνο αν ενταχθούν οι σχολικές
βιβλιοθήκες στο εκπαιδευτικό σύστημα. Να μην παπαγαλίζει το παιδί το ένα και
μοναδικό βιβλίο, αλλά να εκτίθεται στην έρευνα. Βιβλιοθήκη σημαίνει έρευνα.
Αγαπάς το βιβλίο όταν γνωρίζεις πράγματα που δεν ήξερες, για τον εαυτό σου και
για τον κόσμο. Όπως όταν γνωρίζει κάποιος τον έρωτα στη ζωή, μετά θέλει να
συνεχίσει να ερωτεύεται. Όταν γνωρίζει κανείς το βιβλίο από τη σωστή πλευρά,
όχι ως καταναγκαστική επιβολή του κράτους για να παπαγαλίσεις και να γράψεις
(στις εξετάσεις), είναι σαν να γνωρίζει το έτερον ήμισυ. Όποιος ερωτεύεται την
ανάγνωση γίνεται πλουσιότερος. Μας ενδιαφέρει αυτό; Το θέλουμε; Και επιπλέον
δεν μαθαίνει κανείς να διαβάζει από την οθόνη. Μαθαίνει από το χαρτί», λέει
παθιασμένα ο πρόεδρος της ΕΝΕΛΒΙ.
Το παράδειγμα της Σουηδίας
Οι Έλληνες
εκδότες βιβλίου θεωρούν το δίδαγμα των σουηδικών σχολείων κομβικό. «Όταν μια
χώρα πρωτοπόρος στην τεχνολογία, έχει κάνει το πείραμα και έχει καταλήξει
ότι το χαρτί υπερτερεί της οθόνης, πρέπει να μας προβληματίσει. Πήγε κάποιος
στη στροφή του δρόμου και μας είπε ότι υπάρχει γκρεμός. Εμείς θα συνεχίσουμε να
οδεύουμε προς τα εκεί;», ρωτάει ο κ. Δαρδανός.
Προειδοποιεί
ότι η στροφή στο ψηφιακό βιβλίο, όπως προβλέπεται και στα νέα εκπαιδευτικά
προγράμματα, δεν βοηθάει τη μάθηση. «Τα νέα σχολικά βιβλία που σχεδιάζονται και
βρίσκονται σε στάδιο διόρθωσης, έχουν ως επίκεντρο την οθόνη.
Το μεγαλύτερο
μέρος τους είναι ψηφιακό. Βιβλία πρώτης δημοτικού είναι γεμάτα QR code και
ζητάνε από το παιδί να τα σκανάρει με το κινητό», μας λέει ο κ. Δαρδανός.
Όπως μας
λέει, υπάρχουν πολλές διεθνείς μελέτες από νευροεπιστήμονες, γλωσσολόγους
και άλλους ειδικούς, που δείχνουν ότι το χαρτί είναι το πιο φιλικό μέσο για τη
γνώση. Σε μελέτη που γίνεται τα τελευταία δέκα χρόνια σε 25.000 φοιτητές σε 33
χώρες, πάνω από το 80% προτιμούν το έντυπο βιβλίο. «Το ηλεκτρονικό βιβλίο έχει
αρετές, που έχουν να κάνουν με τη γρήγορη εύρεση, τη φορητότητα. Όμως δεν έχουν
πάντα σχέση με τη μάθηση και την παιδεία», συμπληρώνει ο εκδότης.
Η ανάγνωση είναι εισιτήριο για την ελευθερία
Οι Έλληνες
εκδότες έχουν έρθει σε επαφή με τον υπουργό Παιδείας Κυριάκο Πιερρακάκη, ο
οποίος όπως μας λένε ήταν θετικός στα αιτήματά τους για το θέμα των σχολικών
βιβλιοθηκών και δεσμεύθηκε ότι θα βρεθεί χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ για την
ενίσχυσή τους και κυρίως για τη στελέχωσή τους με βιβλιοθηκονόμους.
«Ο υπουργός
μας είπε ότι τον διαμόρφωσε ένας φωτισμένος καθηγητής που ήταν υπεύθυνος της
σχολικής βιβλιοθήκης. Γι’αυτό θεωρώ ότι κατανόησε αυτό που του είπαμε. Ότι το
έντυπο βιβλίο είναι αναπτυξιακό μέτρο πρέπει το συντομότερο να ενταχθούν ο
σχολικές βιβλιοθήκες στην εκπαιδευτική διαδικασία. Όσο νωρίτερα γνωρίσει το
παιδί τον έρωτα με το βιβλίο, τόσο πιο αυτόνομο, αυτάρκες και ενδυναμωμένο είναι.
Το εκπαιδευτικό σύστημα σε διαδάσκει να μισείς το βιβλίο και να το καις στο
τέλος του έτους. Το διαβάζεις «για να…». Ενώ η ανάγνωση είναι αυταξία, είναι
εισιτήριο για την ελευθερία. Σου ανοίγει άπειρους κόσμους. Ελεύθερος είναι
αυτός που μπορεί να οραματιστεί τον εαυτό του», καταλήγει ο πρόεδρος της
ΕΝΕΛΒΙ.
.png)
