Η παιδαγωγική διάσταση του βιβλίου
«Οι ΗΡΩΙΔΕΣ μου»,
που
λάτρεψαν τα παιδιά…
Γλώσσα
«Χρησιμοποίησε απλό λεξιλόγιο», «μην χρησιμοποιείς την λέξη «αναδύθηκε από
την θάλασσα, αλλά «βγήκε…», «τα
παιδιά θέλουν εύκολες λέξεις» ήταν κάποιες καλοπροαίρετες προτροπές
φίλου μου εκπαιδευτικού κατά την διάρκεια συγγραφής των «ΗΡΩΙΔΩΝ ΜΟΥ». Η
παραπάνω προτροπή πιστεύω πως αποτελεί την ρίζα της σύγχρονης κυριαρχούσας
προβληματικής παιδαγωγικής πρακτικής, η οποία μάλλον εμποδίζει παρά συμβάλλει
στην ψυχοδιανοητική ανάπτυξη των παιδιών. Διακινούνται ένα σωρό παιδικά βιβλία
με λεξιλόγιο επιεικώς απαράδεκτο. Σε σχολικό βιβλίο δε, αναφέρεται ότι ο
επιτάφιος δεν περιφέρεται, αλλά «πάει βόλτα» (!) Το εκπαιδευτικό σύστημα
δυστυχώς δεν διεγείρει το ενδιαφέρον για την γλώσσα, την ορθογραφία, την
κριτική σκέψη και την φαντασία. Η λεξιπενία ήδη μαστίζει την νέα γενιά. Αν
λοιπόν στα παιδικά βιβλία επιλέγουμε να χρησιμοποιούμε το «βάζω» αντί του
«τοποθετώ», το «φτιάχνεται» (ένα κτίριο) αντί του «οικοδομείται»,
«ανεγείρεται», «κατασκευάζεται», τότε η οξύνοια και η φαντασία του παιδιού θα
ακολουθεί ολοένα και φθίνουσα πορεία. Ο εγκέφαλος θα περιορισθεί στην εμπειρική
χρήση λίγων δεκάδων λέξεων και συνεπώς η έκφραση και η σκέψη θα περιχαρακωθεί
και θα αποδυναμωθεί. Προφανώς ένα οκτάχρονο παιδί θα συναντήσει για πρώτη φορά
τη λέξη «αναδύομαι»·
έτσι όμως θα υπάρξει τριβή και στην συνέχεια αφομοίωση. Έτσι θα σφυρηλατηθεί η
οξύνοια, η φαντασία και η δημιουργική σκέψη.
Ιστοριογραφία
Ποια η θέση και ρόλο επείχε η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (A.Ρ.Α., το Βυζάντιο δηλαδή) στην Ιστορία; Μάθαιναν τα παιδιά των Μέσων Χρόνων τα Έπη του Ομήρου; Ποια θέση υιοθετούν «Οι ΗΡΩΙΔΕΣ μου»; Το εν λόγω βιβλίο είναι παιδικό. Ένας από τους σκοπούς του είναι η καλλιέργεια συνειδήσεως. Φέρει έναν ηθικό σκοπό, ακολουθεί ένα βέλος. Αυτό σημαίνει ότι στα παιδικά βιβλία δεν έχουμε το προνόμιο να προβούμε σε ακαδημαϊκές αναλύσεις και σε επεξηγήσεις αστερίσκων και υποσημειώσεων, διότι το ζήτημα α) είναι κάπως ακανθώδες και συνεπώς σύνθετο για παιδιά δημοτικού και β) η επικρατούσα άποψη της επιστημονικής κοινότητας οφείλει να παρατίθεται συμπυκνωμένη και κάπως στρογγυλεμένη. Η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, λοιπόν, αρχικώς ήταν ελληνίζουσα και εντέλει ελληνική. Τι σημαίνει αυτό; Ότι παρ’ όλο που ήταν ένα πολυεθνικό μόρφωμα (όπως όλες οι αυτοκρατορίες), κατέληξε να γίνει μονοπολιτισμική, διερχόμενη μέσα από συνεχείς φάσεις εξελληνίσεως. Όπως τονίζει η βυζαντινολόγος Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ η Α. Ρ. Α. «ως πολιτιστική συνέχεια (και όχι μόνο γλωσσική) εγγράφεται μονάχα ως βίωμα του Ελληνισμού». Συνεπώς οι Μέσοι Χρόνοι της Α.Ρ.Α. ενσωματώνονται στην ιστορία του Ελληνισμού. Αδιαμφισβητήτως. Συνελόντι ειπείν το ιστοριογραφικό ρεύμα που υιοθετείται στις «ΗΡΩΙΔΕΣ μου» προτάσσει την υπερχρονικότητα των εθνών, ως διαχρονικές τάσεις συνομαδώσεως και συσσωματώσεως, έναντι των ιδεολογημάτων της Νεωτερικότητας, τα οποία επιμένουν να συγχέουν τα έθνη με την δημιουργία των εθνικών κρατών.
Ταυτότητα
«ΟΙ ΗΡΩΙΔΕΣ ΜΟΥ» επίσης
πραγματεύονται την σημασία της πολιτισμικής ταυτότητας, η συναίσθηση του
«ανήκειν»/«συνανήκειν». Η Ειρήνη διδάσκει ομοψυχία και ομόνοια, η Ολυμπιάς
είναι σύζυγος του ενοποιητή των Ελλήνων, η Λάγκερθα αγωνίζεται για τον λαό της,
η Βοαδίκεια πίπτει στο πεδίο της μάχης δίνοντας το παράδειγμα στους υπόλοιπους
Κέλτες, η Αναστασία της Ρόδου πράττει το ίδιο, υπερασπιζόμενη τον οίκο της και
το νησί έναντι των εισβολέων. «ΟΙ ΗΡΩΙΔΕΣ ΜΟΥ», λοιπόν, αναδεικνύουν την
αναγκαιότητα των συνεκτικών στοιχείων των ανθρωπίνων κοινωνιών, τα οποία
χαλυβδώνουν ομοψυχία, ενιαία συνείδηση και συλλογική ταυτότητα. Συνεπώς δεν θα
ήταν δυνατό «ΟΙ ΗΡΩΙΔΕΣ ΜΟΥ» να προάγουν τα δολίως διακινούμενα ανιστόρητα
δόγματα της βιαίως επιβαλλομένης πολιτικής ορθότητας, η οποία τείνει να
διαβρώσει την ιστορική παιδική λογοτεχνία. Παραδείγματος χάριν, έχω παρατηρήσει
σε παιδικά – εφηβικά βιβλία γνωστού οίκου ότι σημαίνουσες προσωπικότητες της
ελληνικής ιστορίας έχουν τεθεί στην προκρούστεια κλίνη της πολιτικής ορθότητας
της εποχής και παρουσιάζονται σύμφωνα με την ατζέντα των μοντέρνων επιταγών (η
Κλεοπάτρα και η Υπατία έγχρωμες, η Μπουμπουλίνα «μετανάστρια» κ.ο.κ.). Η
διαστροφή και η παραποίηση της Ιστορίας προς εκπλήρωση στόχων πολιτικής
ατζέντας είναι ολίσθημα ασυγχώρητο για την διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Ωστόσο
αυτό δεν σημαίνει ότι αναιρείται η αξία της διαφορετικότητας. Τουναντίον
αναδεικνύεται. Μόνο μέσα από τον σεβασμό προς την δική μας ταυτότητα, επέρχεται
ο σεβασμός προς τις ταυτότητες των άλλων.
Θηλυκότητα
Το βιβλίο εισδύει προσεκτικώς
στο πεδίο της έννοιας του Θήλεος, επιχειρώντας μια βαθιά τομή στο απόστημα των
αντι-αξιών της μετανεωτερικότητας. Έντεκα θρυλικές Γυναίκες του Παρελθόντος ζωντανεύουν
και αφηγούνται τις ιστορίες τους. Αναδεικνύεται η έννοια και η αξία της ατόφιας
και γνήσιας Θηλυκότητας, η οποία δίδασκε στην γυναίκα να μάχεται και να
αγωνίζεται χωρίς να έχει ανάγκη από νοσηρά, και εμπρηστικά για τον θεσμό της
Οικογένειας, ιδεολογήματα. Μέσα από το βιβλίο προβάλλεται η παραδοσιακή
Θηλυκότητα, από την εμπόλεμη σοφία, την μητρότητα, την τόλμη, την μαχητικότητα,
την αυταπάρνηση μέχρι την επιστήμη, την γνώση και την πρωτοπορία.
Γιατί «ΟΙ ΗΡΩΙΔΕΣ ΜΟΥ» πρέπει
να κοσμούν τις παιδικές βιβλιοθήκες; Διότι καλλιεργούν: α) την φαντασία-
δημιουργική σκέψη, β) την πολιτισμική ταυτότητα, γ) την ιστορική αντίληψη, την
αντίληψη χώρου – χρόνου, εφόδιο καθοριστικό για το παιδί, δ) τον σεβασμό στην
διαφορετικότητα και ε) την αντιληπτική ικανότητα.
Γιώργος Σύρος
Ο συγγραφέας Γιώργος Σύρος κατάγεται από τον Αλμυρό
Βόλου. Είναι πτυχιούχος Νομικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, και
κάτοχος μεταπτυχιακού στην Δημόσια Ιστορία. Ομιλεί Αγγλικά, Γερμανικά, Ιταλικά.
